Page 217 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt
P. 217
một năm làm lụng vất vả cực nhọc do phải theo đuôi con cá.
Từ sau ngày làm lễ đóng cửa nước, dân vạn không còn đi xa mà chỉ quanh
quẩn trong phạm vi cư trú của vạn, chuẩn bị đón chào một năm mới sắp đến.
Lễ mở cửa nước (hay lễ khai niên)
Lễ mỏ cửa nước được thực hiện vào đầu năm mới, tùy theo ngày lành tháng tốt
do dân vạn chọn lựa. Nhiều vạn chài cũng cũng gọi lễ mở cửa nước là lễ khai niên,
tức lễ cúng năm mới.
Quy mô lễ mỏ cửa nước thường nhỏ hdn lễ đóng cửa nước, vật phẩm dâng
cúng tương đối đơn giản chứ không bày biện linh đình. Thông thường, lễ mở cửa
nước có hai mâm cúng tách bạch, gồm một mâm dâng cúng ông bà tổ tiên của gia
chủ, một mâm dâng cúng Thủy thần, Sơn thần cùng các cô hồn của sông nước.
Mục đích của lễ này là cầu mong thánh thần, tổ tiên phù hộ giúp đỡ cho dân vạn
gặp may mắn tốt lành trong công việc sinh sống, làm ăn của năm mới. Cúng xong
lễ, dân vạn bắt đầu triển khai kế hoạch làm ăn năm mới của mình.
Qua một số lễ hội của cư dân đầm phá Thừa Thiên Huế, chúng ta dễ dàng
nhận thấy khía cạnh nguồn gốc tín ngưỡng lổng trong lễ hội. Hiện tại, tuy niềm tin
vào thế lực siêu nhiên đã có phần giảm sút, nhưng cư dân đầm phá vẫn cử hành
các lễ hội với ý nguyện cầu mong trời đất, thánh thần, tổ tiên, ông bà luôn phù hộ
độ trì cho mình vẹn toàn trong cuộc sống lênh đênh trên mặt nước.
Lễ hội của cư dân đầm phá trong thực tế là những buổi sinh hoạt cộng đổng từ
gia đình đến dòng họ lên toàn vạn, và mỏ ra những quan hệ xã hội lớn hơn nữa. Do
vậy, nếu có một tác động nhằm khắc phục những yếu tố dị đoan, lạc hậu, thì lễ hội
vùng đầm phá sẽ là những sinh hoạt văn hóa bổ ích cho khu vực cư dân còn gắn
liền với cuộc sống sông nước.
3. TỤC CÚNG ĐẤT VÙNG NGŨ QUẢNG
Vùng ngũ Quảng bao gồm Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Ngãi
và Quảng Đức nay là Thừa Thiên Huế từ xa xưa đều có tục cúng đất. Tục lệ này
diễn ra một năm hai lần vào một ngày tốt trong tháng hai và tháng tám âm lịch, ỏ
Huế người dân vẫn còn cúng rộng rãi với tên gọi lễ “tạ thổ kỳ yên”.
Cúng đất ngày xưa
Mỗi tháng tám âm lịch, không như bao người khác nhớ đến cái Tết Trung thu,
thì đối với người dân ngữ quảng lại nhớ mùa cúng đất.
219
