Page 214 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

lễ nào cả, bỏi vì có thể là cả vạn chài, có thể là chỉ từng gia đình ngư dân tiến hành.
Tất cả những cuộc cúng bái Thủy thần Sơn thần đều nhằm mục đích cầu khẩn sự
che chở từ phía thần linh đối với con người, cầu mong thẩn linh giúp đỡ con người
trong quá trình sinh sống và hành nghề đánh bắt trên mặt nước của đầm phá.

Thờ cúng cá voi và cá vược

Cũng như ngư dân các làng đánh cá biển, cư dân đầm phá Thừa Thiên Huế rất
phổ biến tục thờ cúng cá ông tức cá voi, nhất là khu vực cửa phá đổ ra biển. Theo
lời kể của nhiều ngư dân đầm phá, thuỏ xa xưa cá voi đã từng trôi dạt vào khu vực
đầm phá, cư dân ỏ đây tiến hành mai táng một cách trang trọng không khác gì cư
dân biển, và họ vẫn thờ cúng rất chu đáo.

Mặc dù trong thực tế hiếm có trường hỢp cá voi trôi vào phá, nhưng từ trong
tiềm thức cư dân đầm phá, cá voi vẫn là một loại cá biển linh chuyên giúp đỡ người
bị nạn, vì vậy họ sùng bái không kém gì dân biển.

Tuy nhiên, nếu như thờ cúng cá ông chỉ là một tục lệ có tính chất kế thừa từ
đời này sang đời khác, hoặc do ảnh hưỏng từ cư dân nghề biển, thì việc kiêng cữ
bắt cá vược và lễ cúng cá vược lại là đặc trưng nổi bật của cư dân đầm phá Thừa
Thiên Huế.

Cá vược là một loài cá khá to mà cư dân đầm phá tuyệt đối không bao giờ cố ý
tìm bắt. Ngư dân đầm phá quan niệm cá vược là một cái gì đó bất khả xâm phạm,
nếu đụng vào cá vược thì chắc chắn phải gánh chịu những hậu quả rủi ro, tai hại vô
cùng, không sao lường trước. Do vậy trong cuộc đời hành nghề trên phá, ngư dân
bao giờ cũng mong ước mình không đánh bắt nhằm cá vược.

Trong trường hỢp chẳng may cá vược đóng lưới, ngư dân đành phải gỡ ra đem
về, nhưng không bao giờ bán cho người khác mà giữ lại để ăn thịt. Và đồng thời
ngay sau đó họ phải bày biện lễ vật để van xin, cầu khấn tại nơi cá vược bị mắc
lưới của họ. Lễ cúng cá vược có thể có nhiều ít vật phẩm tùy theo gia chủ, nhưng
có một loại luôn luôn phải có trong lễ cúng, đó là hình ảnh những con cá vược bằng
giấy vàng bạc (đồ thợ mã). Sau khi lễ cúng hoàn tất, những con cá vược bằng giấy
vàng bạc được thả xuống nước trôi đi tứ phía, và lúc ấy ngư dân mới yên tâm là
mình đã trả lại linh hồn cho con cá vược, khỏi lo bị những ám ảnh về mặt tinh thần
do đã xúc phạm vật linh của đầm phá.

Cá vược là loại cá linh và thường mang đến những tai họa ghê gớm cho người
đánh cá theo quan niệm của ngư dân đầm phá Thừa Thiên Huế, vì vậy lễ cúng cá
vược bao giờ cũng được tổ chức chu đáo và kính cẩn một khi ngư dân bắt nhằm
chúng.

Lễ cầu ngư và hội đua thuyền

Giống như các làng biển, ngư dân đầm phá Thừa Thiên Huế cũng thực hiện lễ
216