Page 212 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

Thừa Thiên Huế vẫn thờ cúng tổ tiên của mình, ngay trên phương tiện cư trú và
hành nghề, đó là con đò. Trong các con đò cư trú của các gia đình ngư dân, chỗ
trang trọng kín đáo nhất ỏ mũi đò, chính là nơi đặt bát hương thờ cúng ông bà tổ
tiên của họ. Ngư dân luôn luôn quan niệm rằng tuy đã chết nhưng linh hồn của
những người chết vẫn còn thương nhớ con cháu, và thường xuyên vể thăm nom,
phù hộ cho họ được gặp những điều tốt lành. Mặt khác việc thờ cúng ông bà tổ tiên
còn thể hiện sự nhớ ơn của con cháu đối với những tiền nhân đã khuất bóng.

Lễ cúng tổ tiên ông bà của các gia đình, dòng họ ngư dân đầm phá được thực
hiện vào ngày tròn năm của các kỳ giỗ, chạp tùy theo từng trường hỢp cụ thể. Và
trong các dịp cúng tế quan trọng khác như lễ mở cửa nước, lễ cúng rào... ngư dân
vẫn thường dâng cúng vật thực và hương khói trên bàn thờ tiên tổ một cách chu
đáo, đúng như câu tục ngữ ở vùng đầm phá Thừa Thiên Huế hay nói là: “Câu cá
mại cũng vái tiên sư”.

Thờ cúng tổ tiên là hình thức tín ngưỡng truyền thống có từ lâu đời của dân tộc
Việt, nó thể hiện đạo lý làm người với quan niệm “cây có cội, nước có nguồn” khá
rõ nét. Đối với cư dân đầm phá, những lần cúng tế tổ tiên là dịp nhận mặt họ hàng
thân thích giữa các thế hệ, cố kết mối quan hệ thân tộc trong dòng họ, củng cố
thêm mối đoàn kết gắn bó cùng nhau khai thác mặt nước để sinh tồn.

Lễ tế đình vạn

Tế đình vạn là một sinh hoạt lễ hội tương đối phổ biến ỏ cư dân đầm phá Thừa
Thiên Huế, nhất là tại các khu vực đầm phá thuộc huyện Phú Lộc.

Mỗi vạn chài vùng đầm phá thường có một ngôi đình riêng của vạn, dùng làm
nơi tế tự các tổ tiên của những dòng họ trong vạn, hoặc những người có nhiều công
đức với vạn chài của họ. Đất dùng để dựng đình vạn có thể do xin được của làng
trên bờ, có thể là do mua lại của làng.

Đình vạn thường không lớn, cũng không phải là trung tâm sinh hoạt văn hóa xã
hội của ngư dân như đình làng của cư dân nông nghiệp. Quy mô và cấu trúc của
đình vạn như một cái am lớn của cư dân làm nghề nông, và nó được xem là điểm
mốc xác định khu vực cư trú của một vạn chài trên phá.

Lễ tế đình vạn được tổ chức hằng năm vào tháng hai và tháng tám âm lịch, gọi
là xuân tế và thu tế. Cứ mỗi lần tế đình vạn, ngư dân trong vạn dù hành nghề ỏ đâu
cũng cố gắng kéo về tụ tập để chung sức lo việc cúng tế. Khác với tế đình làng ỏ
làng nông nghiệp là dựa vào kinh phí trích từ ruộng làng, cư dân đầm phá tiến hành
tế đình lại trông cậy vào sự đóng góp của các thành viên của vạn. Việc thu tiền
quyên góp để tế đình vạn thường do các ông xâu, ông trùm của vạn đảm trách.

Một buổi tế đình vạn của cư dân đầm phá về cơ bản cũng tương tự như một
buổi tế đình của các làng nông nghiệp. Người Hội chủ của vạn đứng ra điều hành,

214