Page 209 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

II. NHỮNG TỤC LỆ THỜ CÚNG ĐẶC SẨC

CỦA MIỀN TRUNG

1. LỄ HỘI CẦU NGƯ VÀ CÚNG THẦN NAM HẢI ở VEN BIỂN

Thường vào mùa xuân người dân ỏ đây thường tổ chức lễ hội cầu ngư miền
biển, khôi động cho một năm mới bội thu, qua đó còn nhắc nhỏ bà con cùng nhau
đoàn kết khi khai thác trên biển và chung tay xây dựng cuộc sống mới tươi đẹp
hơn...

Tục thờ cúng cá ông, còn gọi là thần Nam Hải, bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ cá
của người Việt các tỉnh Bắc bộ. Trong dòng chảy lịch sử, tín ngưỡng thờ cúng cá
Ông được củng cố bởi vương triều nhà Nguyễn. Liên tiếp trong nhiều thế kỷ, các
triều đại vua khác nhau đã ban sắc phong cho thần Nam Hải, chính thức công nhận
tục thờ cúng cá ông tại các làng quê dọc ven biển miền Trung. Lăng ông luôn được
làng chài thờ cúng quanh năm và đặc biệt vào mùa xuân hay mùa thu hằng năm, lễ
hội cúng cá ông theo nghi lễ truyền thống, rất trang trọng.
Trong nghi lễ, Chủ tế sẽ thực hiện các nghi lễ cúng cá ông, tư văn đọc văn tế
ca ngợi công đức cứu giúp dân chài thoát nạn trên biển sau nghi lễ cúng, đội gươm,
chèo làng chài sẽ múa hát Bả trạo. Đây là hình thức diễn xướng dân ca. Các điệu
múa và hát Bả trạo khắc họa phong tục tập quán của vạn chài, những hiểm nguy
của ngư dân trước sóng dữ ngoài biển đông, và sự cứu giúp của thần Nam Hải khi

gặp nạn.

Hiện nay nhiều làng chài ven biển Quảng Ngãi vẫn còn lưu giữ các sắc phong
thần này. Theo các chuyên gia văn hóa cho biết: Cá ông vốn hóa thân từ những
mảnh áo cà sa của Phật Bà Quan Âm quăng xuống biển để cứu vớt sinh linh bị
chìm đắm. Truyền thuyết về cá ồng còn được gắn với những ngày đầu lập quốc
của vua Gia Long Nguyễn Ánh: Khi bị quân Tây Sơn truy đuổi, thủy quân của
Nguyễn Ánh tháo chạy ra biển và gặp phải sóng to gió lớn, trong lúc nguy khốn
bỗng có một con cá ông to lớn ghé đưa thuyền vào bờ. Sau này khi thắng quân
Tây Sơn và lên ngôi vua, nhớ ơn cứu mạng, Nguyễn Ánh đã phong tặng cá ông là
Nam Hải Đại tướng quân và cho dân lập miếu thờ cúng, tín ngưỡng cá ông...
Lễ hội cúng cá ông được củng cố trong cộng đồng cư dân ven biển Quảng
Ngãi cũng như ỏ miền Trung nhờ 2 yếu tố, thứ nhất là yếu tố tâm linh, nhiều ngư
dân thấy thực tế đi biển gặp hoạn nạn. Đồng thời được củng cố tín ngưỡng thờ cá
qua các triều đại vua. Lễ hội còn là sự cố kết cộng đồng, không chỉ là nơi cá ông

211