Page 190 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

ở từng nhà diễn ra ỏ hai vấn để:

Một là ở các nhà của dòng họ. ở những nhà này mỗi khi làm nhà mới, ra ỏ
riêng dù ỏ đất bố mẹ cho thì cũng lập bàn thờ và coi như có thổ công riêng. Trên
bàn thờ riêng này coi như đã có các cụ là những người trên đã khuất được gia đình
tôn thờ. Vào các ngày mùng một, mười lăm hằng tháng hoặc ngày lễ ngày Tết đều
sắp lễ thắp hương cúng các cụ mong các cụ phù hộ độ trì cho con cháu thành đạt.
Hai là ở gia đình ông trưỏng họ (hoặc nhà thờ họ), nhà thờ họ thì ít, gần đây
mới có phong trào xây dựng nhà thờ họ, còn đa số vẫn sử dụng nhà ông trưởng họ
để thờ cúng tổ tiên, ở bàn thờ này các cụ từ thủy tổ trở xuống đều coi như có mặt
về dự lễ cúng của con cháu vào dịp giỗ tổ, giỗ các cụ bề trên khác. Ngày giỗ tổ con
cháu các nơi về tham dự. ông trưỏng họ phải lo liệu mọi việc trong ngày giỗ chạp.
Nhìn chung các nhà về đều có đóng góp để ông trưởng lo việc, đa số là tùy tâm
không áp đặt, còn các ngày giỗ khác thì tùy theo, ai về được thì về chứ không bắt buộc.

Trong ngày giỗ, các họ có nhắc tới công lao các tổ với dòng họ, với con cháu,
mong mọi người cố gắng duy trì và tích cực đóng góp công sức vào việc họ, việc
nước, việc nhà để dòng họ rạng danh hơn nữa. Ngoài ra còn bàn thêm những công
việc của họ như lập gia phả, tiết lệ cho phù hợp, khuyến học, xây dựng thêm nhà
thờ...

Trong việc thờ cúng tổ tiên còn có tiết mục chăm lo tới phần mộ các cụ tổ.
Nhìn chung ngày nay dân ta làm ăn khá hơn trước nhiều nên việc chăm lo phần mộ
các tổ được chú ý hơn xưa. Nhiều dòng họ tổ chức đóng tiền của xây cất mộ các cụ
rất khang trang, sân mộ, nhà mộ, mộ đều sạch đẹp. Ngày giỗ chạp nhiều họ đều
có con cháu ra thắp hương dọn dẹp để các cụ chứng cho tấm lòng của con cháu
ngày nay.

Có thể nói rằng việc thờ cúng tổ Việt và tổ tiên bách gia ở Bắc Giang là rất rõ
rệt, nó không chỉ được thể hiện ở trong cộng đồng cư dân người Việt mà còn ảnh
hưởng tới cả cư dân các dân tộc thiểu số cả về quan niệm và hình thức biểu hiện.
Bà con các dân tộc cũng quan niệm vua Hùng là tổ dân tộc Việt, các dân tộc thiểu
số là thành viên của dân tộc Việt nên không thể có lý do gì mà quan niệm khác
nhau. Do đó ngày 10/3 âm lịch họ cũng đi đền Hùng giỗ tổ, họ cũng nhắc nhỏ con
cháu làm theo lời Bác Hồ nói về vua Hùng cho tốt. Còn về hình thức thể hiện thờ
cúng thì nhiều gia đình dân tộc thiểu số cũng bài trí đẹp như người Kinh. Cũng cúng
tổ tiên như người Kinh, có khác nhau cũng không là mấy.

Những đặc trưng tiêu biểu trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên

- Bắc Giang là địa bàn ít có thiết chế văn hóa thờ vua Hùng hay nói đúng hơn
là không có nơi nào thờ vua Hùng riêng. Duy nhất chỉ có một nơi thờ Mẫu Âu Cơ là
đền thờ Âu Cơ ỏ xã Đồng Lạc, huyện Yên Thế. Đền này qui mô nhỏ, nằm kề
đường tỉnh lộ từ Bố Hạ đi cầu Gồ. Trước đây đổ nát và mới được bà con địa
192