Page 195 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

nặng tính truyền thống và là một phong tục đậm đà bản sắc dân tộc, cần được duy trì.

6. NGHI THỨC, NGHI LỄ CƯỚI ĐẶC BIỆT CỦA NGƯỜI HÀ NỘI

Nghi thức, nghi lễ cưới ở Hà Nội so với các vùng khác có quy định nghiêm ngặt
hdn, nhưng trải qua một thời gian nghi thức đó cũng đã thay đổi theo tiến bộ của xã
hội. Tuy nhiên, dù có thay đổi gì cũng phải giữ 3 lễ:

Chạm ngõ là lễ tiếp xúc đầu tiên, chính thức của hai gia đình nhà trai và nhà
gái. Ngày nay, những gia đình ỏ Hà Nội vẫn giữ nguyên nếp xưa, lễ chạm ngõ vẫn
được xem là thủ tục cẩn thiết, để giữa hai gia đình thưa chuyện với nhau. Sau lễ
chạm ngõ, người con gái được xem như có ndi có chốn, bước đầu để tiến tới
chuyện hôn nhân.

Sau lễ chạm ngõ là đến lễ ăn hỏi. Dù là tầng lớp nào thì cũng không thể thiếu
được cơi trầu. Một lễ ăn hỏi của người Hà Nội thì không thể thiếu cốm và hồng. Nếu
gia đình khá giả thì ngoài cốm - hồng và trầu cau còn có thêm lợn sữa quay. Đồ lễ
ăn hỏi gắn liền với đặc sản của vùng đất Hà Thành, gồm có: bánh cốm, bánh su
sê, mứt sen, chè, rượu, trầu cau, thuốc lá... Dù lễ vật nhiều, ít nhưng không thể
thiếu bánh su sê, ngày xưa gọi là bánh “phu thê”, một số địa phương gọi chệch ra là
bánh “su sê” là biểu tượng của đôi vợ chồng duyên phận vẹn toàn. Thông thường lễ
ăn hỏi gồm có 3 lễ: lễ đàng nội, lễ đàng ngoại và lễ tại gia. Lễ tại gia thường được
chia ra đưa kèm theo người được mời cưới.

Thời gian sau khi ăn hỏi đến lễ cưới thông thường là dưới 10 ngày. Lễ rước dâu
ngày xưa có rất nhiều thủ tục, đi đầu đám rước là những người giàu có địa vị trong
làng xã, khi đón dâu ra đến đầu làng còn có lễ chăng dây, đầu làng hoặc đầu phố
(lễ chăng dây đến đầu thế kỷ XX vẫn còn), muốn đi qua phải đưa một ít tiền. Ăn
uống, tiệc tùng diễn ra trước ngày cưới 1 ngày (bây giờ thường tổ chức ngày trong
ngày cưới). Sau khi Hà Nội đô thị hóa, dân cư tập trung chủ yếu ỏ trung tâm thành
phố, là khu vực 36 phố phường thì phong tục cưới xin cũng vì thế thay đổi do tiếp
thu trình độ văn hóa phương Tây. Đám cưới bắt đầu xuất hiện thiệp báo hỷ, khi đưa
thiệp mời cưới phải đưa kèm theo chè và hạt sen (lấy từ lễ ăn hỏi). Đến nay tục này
vẫn còn được giữ lại. Nếu là đám cưới của những gia đình khá giả, phải có quả phù
tang (dùng để đựng đổ lễ, dài từ 80cm đến 1m) do hai người khiêng, đựng trầu cau,
lợn sờn son (tục này vẫn được giữ tfước năm 1945). Sâm banh được mô ra báo
hiệu một lễ cưới bắt đầu, rượu sâm banh với bánh sâm ba là hai thứ không thể
thiếu trong lễ cưới của những người phong lưu. Nhưng dù là người giàu hay nghèo
trong đám cưới cũng chỉ dùng tiệc ngọt (không dùng mặn).

Trong khl đón dâu, cô dâu chú rể phải làm lễ gia tiên, lễ này như một sự tưởng
nhớ đến cội nguồn, tổ tiên. Sau lễ thành hôn, hai vợ chổng tân hôn trô về nhà gái

197