Page 187 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

Bạch, hổ Thiền Quang, hổ Bảy Mẫu, hồ Hoàn Kiếm, hồ Tảo Liên... thì thủy thần lại
càng có vai trò quan trọng trong hệ thống thần linh.

Thẩn tích trại Thủ Lệ viết rất rõ về một thủy thần Hổ Tây đã đầu thai vào làm
hoàng tử vua Lý Thái Tông. Hoàng tử Hoàng Lang đã đánh thắng giặc Tống. Sau
khi thắng trận trở về chàng đã không bệnh mà hóa. Truyền thuyết còn nói chàng
hóa ra con giao long to lớn bò xuống Hồ Tây.

Thần tích giáp Đông phường Hồ Khẩu lại viết:

Thời Hùng vương thứ 18 ông bà Lê Tín do cầu xin thần Hồ Tây mà sinh ra một
bọc. Bọc vỡ ra thành 2 cậu bé là: Cá Lễ và cống Lễ. Hai cậu lớn lên khôi ngô tuấn
tú. Vua Hùng cho làm tướng, sai đi theo thánh Tản Viên đánh quân Thục. Hai vị
thắng trận trở vể đến đoạn sông Tô Lịch nhận nước Hồ Tây (nay thuộc phường Hồ
Khẩu) thì hóa. Nơi đấy được lập đền thờ gọi là đền Vệ Quốc và đền Dực Thánh.

Còn thần sông Tô Lịch một vị thần nổi tiếng đã làm cho Cao Biền kính nể phải
lập đền thờ ông. Sách Lĩnh Nam chính quái chép: Một hốm Cao Biền đi chơi bỗng
thấy một người tóc bạc hình dáng kỳ dị từ dưới sông đi lên. Cao Biền hỏi ra thì
người ấy nói "Ta họ Tô tên Lịch" sau người đó biến mất không thấy đâu nữa. Cao
Biền biết đấy là giang thần nên đặt tên sông là sông Tô Lịch, cho lập đền thờ.

Thăng Long còn nhiều đình đền thờ các thủy thần khác nhau như đền Đống
Nước, đền Voi Phục - Thụy Khuê, đình Võng Thị, Trích Sài... Hình ảnh long thẩn,
quy thần, xà thần, ngư thần... cũng là hiện thân của thủy thần, Thủy thần thường là
các loài thủy tộc khi thì nhân hóa lúc thì thần hóa để hộ quốc an dân.

3. TỤC LỆ THỜ CHÓ ĐÁ ở HÀ NỘI

Phong tục lạ hiếm thấy
Bức tượng chó đá ngự uy nghi trên bệ thờ nằm trong quần thể đình chùa của
làng Địch Vị, Phương Đình, Đan Phượng, Hà Nội ước tính hơn bốn trăm năm nay.
Bức tượng được đục đẽo bằng đá thô sơ, cao khoảng hơn một mét, nặng vài tạ, bên
cạnh có 13 con chó con quây quẩn xung quanh ấy được người dân trong làng kính
cẩn gọi là “Quan lớn Hoàng Thạch”.

Từ bao đời nay, việc thờ cúng, hương khói “ông Hoàng Thạch” cũng trỏ thành
tục lệ không thể thiếu của người dân khắp thôn xóm, thậm chí cả các làng xung
quanh mỗi ngày rằm, mùng một, hay lễ Tết. Tuy nhiên, không ai biết chính xác bức
tượng này có từ khi nào.

Dân trong làng, có bất cứ chuyện gì cũng tìm đến “ngài” để cầu khấn, Chẳng
hạn, hai người xảy ra tranh chấp hay mâu thuẫn cũng kéo nhau đến đền thờ Quan

189