Page 183 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt
P. 183
I. NHỮNG TỤC LỆ THỜ CÚNG DẶC SẮC
CỦA MIỀN BẮC
1. TÍN NGƯỠNG THỜ TỨ PHÁP ở ĐỒNG BẰNG BẮC bộ
Nằm ỏ phía Tây Nam đồng bằng Bắc bộ, vừa là vùng đồng bằng, vừa là vùng
bán sơn địa, sản xuất nông nghiệp là chính, các cư dân nông nghiệp Hà Nam cho
đến nay vẫn còn lưu giữ trong đời sống văn hóa tinh thần của mình nhiều hình thái
tín ngưỡng thờ thần nông nghiệp cổ sơ. Đậm nét nhất, có thể nói, là tín ngưỡng thờ
Tứ Pháp.
Tín ngưỡng thờ Tứ Pháp là tín ngưỡng thờ bốn vị thần tự nhiên có ảnh hưỏng
quyết định đến đời sống nông nghiệp đang ở tình trạng lệ thuộc hoàn toàn vào
thiên nhiên, Đó là bốn vị: Thần Mưa gọi là Pháp Vũ, thần Mây là Pháp Vân, thần
Sấm là Pháp Lôi, thần Chớp là Pháp Điện. Truyền thuyết vể việc xuất hiện tục tờ
bốn vị thần này được chép vào sách Lĩnh Nam chích quái với tên truyện Man
Nương. Truyện kể rằng ở vùng Thuận Thành, Bắc Ninh, có cô gái Man Nương đến
chùa Phúc Nghiêm dốc lòng học đạo. Trụ trì chùa này là một nhà sư người Ấn Độ
tên là Khâu Đà La.
Tình cờ một hôm, do nhà sư vô tình bước chân qua người Man Nương mà nàng
có mang. Nàng xấu hổ bỏ về quê. Đến khi sinh con, nàng mang đứa con gái ấy đến
trả nhà sư. Nhà sư mang đứa con đó gửi vào gốc cây trao cho Man Nương một
chiếc gậy và dặn khi nào hạn hán thì lấy gậy chọc vào đất để lấy nước cứu dân.
Khi Man Nương 80 tuổi, cây đa cổ thụ mang đứa con của bà bị đổ, trôi đến bến
sông Dâu. Bao nhiêu người cũng không kéo nổi cây lên bờ, chỉ có Man Nương
động tay vào thì cây di chuyển. Man Nương cho tạc cây thành 4 pho tượng Phật.
Khâu Đà La đặt tên là Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện, mang vào chùa
thờ tự. Đứa con bà gửi gốc cây nay đã hóa đá, rìu chạm vào bị mẻ hết, rước vào
điện Phật để thờ thì tảng đá phát hào quang rực rỡ. Người bốn phương tới đây cầu
mưa, không lúc nào không ứng nghiệm, bèn gọi Man Nương là Phật Mẫu. Ngày
mùng 8 tháng 4, Man Nương tự nhiên hóa, nhân dân lấy đó làm ngày sinh của
Phật. Hằng năm tới ngày này, người bốn phương đến tụ tập ở chùa để vui chơi,
tưỏng nhớ đến Mẹ Phật,
Thoạt đầu, Tứ Pháp chĩ được thờ trong các chùa ỏ vùng Luy Lâu. Dần dần, do
tính chất linh ứng của nó mà lan dần ra nhiều vùng quê ỏ châu thổ Bắc bộ, trong
đó có một số vùng quê ven sông Đáy của tỉnh Hà Nam. Tương truyền, các làng quê
vùng Hà Nam co nghe tiếng Tứ Pháp ỏ Bắc Ninh linh ứng đã lên đó xin rước chân
185
