Page 110 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

tượng của con người phát triển, người ta mới làm bằng giấy thay thế cho các đồ tùy
táng và đồ minh khí (gọi chung là đồ mã). Đến ngày giỗ, hoặc ngày rằm tháng bảy,
sau khi cúng kiếng, người ta đốt đi - để người ở thế-giới bên kia nhận được. Riêng
đối với ngày rằm tháng bảy, người ta thường đốt mã trước ngày/14 tháng 7 âm lịch
để đổ mã được kịp đưa đến cho người ỏ cõi âm.

16. TẬP TỤC CÚNG LỄ TRONG NGÀY Glỗ HẾT (ĐẠI TƯỜNG)

Người ta còn gọi ngày giỗ hết là giỗ đoạn (lành nhiều), giỗ hết tang (hoặc đoạn
tang) có nghĩa là đúng hai năm kể từ ngày chết, và là giỗ lần thứ hai, được coi là
chấm dứt (hết việc). Mặc dù hết việc, nhưng theo tục lệ, phải 2 -3 tháng sau, người
ta chọn một ngày để làm lễ trừ phục, hay còn gọi là lễ đàm (đàm tế) thì mới thực sự
là hết việc. Gọi là lễ trừ phục bỏi vì sau lễ này, tất cả các đồ tang phục đều được
đem đốt. Từ đấy, những người để tang trong nhà mặc lại thường phục như trước kia.

Cũng trong ngày lễ đàm, người ta rước linh vị vào bàn thờ chính, bỏ bàn thờ
tang (thờ vong). Linh vị mới thường phải được chép sẵn từ trước, phủ giấy hay vải
đỏ. Khi làm lễ đàm tế ở bàn thờ tang xong thì đốt linh vị cũ, đốt cả băng đen phủ
khung ảnh và văn tế. Sau đó, rước linh vị, bát hương, ảnh chân dung đặt lên bàn
thờ chính, đặt ỏ hàng dưới.

Thực tế là thời gian từ đại tường tới lễ trừ phục (lễ đàm) chỉ trong vòng 3 tháng
trở lại, cộng với 2 năm trước, là hai mưdi bảy tháng. Như vậy, vợ để tang chồng
cũng hai mưdi bảy tháng, giống như con để tang cha mẹ.

Theo tập quán của nhân dân ta, thì sau khi đoạn tang (lễ dàm), bàn thờ người
quá cố mới được hủy bỏ và nhập vào bàn thờ chung. Bát hương sau khi đoạn tang,
mới được nhập vào bát hương chung của tổ tiên. Nếu không nhập vào bát hương
chung, thì bát hương này phải nhỏ hơn và thấp hơn bát hương chung của tổ tiên.

Từ ngày giỗ đầu (tiểu tường), đến các giỗ những năm sau, việc cúng giỗ đều
do người con trai trưởng thực hiện, Nếu người này đã chết thì do cháu đích tôn (tức
cháu nội - con của anh cả) đảm nhiệm, vì rằng, hai người này là trưởng một chi
nhánh trong họ. Những người con thứ, cháu thứ, con gái và cháu ngoại vẫn có bổn
phận góp giỗ và không không nhớ ngày giỗ cha mẹ, ông bà. Những người con thứ,
cháu thứ, con gái, cháu... trước ngày giỗ đều gửi giỗ bằng tiền mặt hoặc đem lễ vật
đến cúng. Con cháu ở xa hay vì một lý do nào đó mà không về được, người ta cũng
gửi giỗ, và thậm chí hàng xóm cũng gửi giỗ. Tiền mặt gửi giỗ hoặc lễ vật nhiều hay
ít thường do khả năng tài chính của từng gia đình, hoặc do mối quan hệ gần hay xa
giữa người sống với /igười chết, ở xa không vể được, dầu có gửi giỗ hay không
cũng có thể làm giỗ ở nhà mình, gọi là cúng vọng.

Ngày giỗ, ngoài con cháu họ tộc, người ta vẫn mời bà con xóm phố, bè bạn
112