Page 113 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

Đặc biệt trong đốt mã, còn có tục đốt hình nhân. Nguyên trước từ thời đại
phong kiến khi một người đàn ông chết thì vỢ cả, vợ lẽ đều tự sát ngay ở mộ. Các
con hầu đầy tớ chính là những nô lệ cũng đều bị giết để chôn theo, về sau, bản
tính tự vệ của con người đã khiến người ta nghĩ đến cách lấy hình nhân thế mạng.

Người ta tin rằng, hình nhân bằng giấy đốt xuống cõi âm theo phép thuật của
một Pháp sư sẽ hóa thành kẻ hầu hạ người khuất. Có nhiều con cháu biết tính các
ông già quá cố, thường đốt những nữ hình nhân để lấy người hầu hạ và đấm bóp
cho các cụ.

Nhìn chung, các gia đình đều đốt mã ỏ nhà, nhưng cũng có gia đình đốt mã ở
chùa, làm lễ cầu siêu một - vài ngày.

19. TẬP TỤC CÀI TÁNG CỦA NGƯỜI VIỆT

Cư dân vùng đồng bằng Bắc bộ thường có tập quán mai táng hai lần; Thời kỳ
chôn cất lúc đầu được gọi là hung táng - người chết chôn tạm thời ở nghĩa trang (có
nơi còn gọi là ký táng), sau ba hoặc bốn năm cải táng, đưa lên nghĩa trang vĩnh viễn
gọi là bốc mộ (cải táng).

Khi nhập quan, người ta thường lót ỏ đáy quan tài một tấm ni lông (hoặc loại vải
nào khác không mục nát trong khoảng thời gian từ 3 - 5 năm). Chuẩn bị thêm 4 túi
ni -lông hoặc túi vải ni-lông để bọc hai bàn tay và hai bàn chân, nhằm khi bốc mộ,
các đốt xương tay, xương chân không lẫn với bùn đất khác, mà vẫn nằm gọn trong
túi.

Tục cải táng có nhiều nguyên nhân, song có một nguyên nhân tâm lý là người
ta tin rằng cái huyết mạch của tổ tiên và con cháu có quan hệ với nhau. Nếu hài cốt
tổ tiên có ấm, thì con cháu mới mát mặt, nếu hài cốt không yên thì con cháu cũng
không yên ổn.

Thông thường gia chủ phải chọn ngày, giờ cải táng cho hợp với mùa, với thời
tiết và với nhu cẩu của gia đình. Nhân dân vùng đồng bằng Bắc bộ có thói quen cải
táng vào mùa đông (từ tiểu hàn đến đại hàn).

Giờ giấc cải táng (bốc mộ) chỉ nên làm vào sáng sớm và được tính toán rất chi
tiết, làm sao phải hoàn tất trước khi sáng rõ mặt người. (Theo quan niệm dân gian
Việt Nam; khi còn trời tối ỏ dương gian, là ban ngày ở âm phủ. Mặt khác, có thể
nhân dân ta tránh làm công việc này vào ban ngày cũng là để giữ vệ sinh chung,
và cũng không muốn để mọi người xung quanh trông thấy mình đang làm một công
việc hệ trọng và thiêng liêng).

Mọi người làm nhiệm vụ bốc mộ đều phải đeo khẩu trang, rửa tay bằng rượu,
nước ngũ vị (nếu dùng găng tay cao su thì càng tốt). Những người tham dự bốc mộ

115