Page 109 - Phong Tục Thờ Cúng Của Người Việt

15. TẬP TỤC CÚNG GIỖ TlỂU TƯỜNG

“Tiểu tường” có nghĩa là địạ;fn lành nhỏ. Theo tập quán xưa, các cụ thường giải
thích rằng, người chết sau một năm thì hương hồn đã được yên vị nơi chín suối, tà
ma không dám tới quấy nhiễu nữa. Có người đã thành thần hay đi đầu thai kiếp
khác - nếu như trong đời sống trần thế trước đây có công đức và đạo hạnh cao.
Cũng trong lúc ấy, ỏ trần thế, sự đau đớn của con cháu đã vơi đi nhiều phần.

Giỗ đầu là đúng tròn một năm (theo âm lịch), thân quyến tụ tập để làm giỗ, dù
cho những ngày này con cháu có bận rộn đến đâu cũng phải thu xếp mọi công việc
để làm giỗ đầu cho thật chu đáo. Từ sau lễ này con cháu mới bỏ các hung phục
(tang phục khi người qua đời) như đồ sô gai, mũ, gậy... Ngày nay, nhiều gia đình
thường bỏ mũ, áo trong dịp lễ bốn chín ngày hoặc một trăm ngày, mà trong ngày
này chỉ còn giữ tục cúng lễ.

Theo tập quán xưa, trước ngày giỗ chính thức, con cháu phải làm lễ “cáo giỗ” -
ngày cáo giỗ còn gọi là ngày “tiên thường”. Ngày này, con cháu báo cáo cho người
đã khuất việc cúng giỗ ngày hôm sau. Tất nhiên, trong ngày cáo giỗ, gia chủ phải
làm lễ cáo với Thổ công, Thần linh, xin phép cho vong hồn được cúng giỗ về thụ
hưỏng. Đồng thòi, cũng xin Thổ công cho phép các linh hồn gia tiên nội, ngoại nhà
mình về dự giỗ. sở dĩ có tục này vì người ta tin rằng, những hương hồn muốn về
thăm con cháu đều phải xin phép Thổ công vào ngày “tiên thường” - tức là trước
ngày giỗ chính.

Ngày tiên thường, con cháu phải ra mộ khấn mời vong hồn người chết vể
hưỏng giỗ, sửa sang lại phần mộ cho chu đáo (nếu mộ chưa xây th) phát cỏ, đắp
đất thêm, dọn dẹp xung quanh...), lau rửa bàn thờ, chuẩn bị các đồ lễ. Tất nhiên,
khi cúng cáo giỗ phải khấn Thổ công trước, rồi sau đó mới khấn tổ tiên và người
được cúng giỗ.

Theo lệ cũ, chỉ có những ngày giỗ lớn mới có cáo giỗ, còn những ngày giỗ nhỏ,
con cháu chĩ cúng ngày chính giỗ. Những ngày giỗ lớn là giỗ ông bà nội, cha mẹ,
chồng vợ.

Tục xưa, trong lễ tiểu tường gia chủ thường sắm đồ mã bằng giấy, biểu trưng
những đồ dùng hằng ngày của người đã qua đời ỏ thế giới bên kia cẩn đến như:
quần áo, vàng, bạc (ngày nay, người ta còn làm cả tủ lạnh, ti vi, nhà lầu, xe hơi...
để đốt gửi cho người chết. Điểu đó phần nào giúp cho người sống bày tỏ lòng thành
với người đã khuất.

Thời cổ đại, khi chôn cất người chết, người ta thường chôn theo những đồ vật
thường dùng (gọi là đồ tùy táng). Có một số đồ vật quá lớn như nhà ở, giếng nước,
trâu bò, ngựa xe... không thể chôn theo trong mộ được, người ta làm mô hình nhỏ
lại để chôn theo những thứ này gọi là đồ minh khí). Rồi về sau này, do tư duy trừu

111