Page 37 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam

Những nhà bác hạc nối tiếng trong lịch sú Việt Nam 3^)

bớt chỗ dư. hù cliỗ thiếu” (Đạo đức kinh, chương 77).
Sự tiíơng tác sanh lióa cúa bán (liể tỉiái cực còn theo
rnột quy trình nhất lán vạn, vạn CỊuy nhất, hav gọi là quv
luật phán phục, nguyên thiiy Ị5hán chung (theo Lão Tử).
Tti’ bản thể phân thành âni dương dan inối của mọi quá
trình sanh, trường, thâu. tàng. Và, vòng tuần hoàn xuân,
hạ. thu. dông của vạn vật. từ âin diíơng dến âm chtơng
thái thiếu thuộc tứ tiíỢng. CIIUI trình sinh, khắc cứa ngủ
hành, sự chồng chéo của bát ciuái, tiếp tục sinh hóa vô
cùng, di hết một vòng rồi trở lại tàm diểm thái cực. Cơ
thể con ngitòi cũng vậy, vòng tuần hoàn của kinh mạch
luân chuyển theo quy luật ciuân binh và phản phục, cứ
thế mà con ngiíời tồn tại.
l'rong quan niệm về bản thể, Lê Hữu Trác chấp
nhận sự hiện Iníu ci’ia Đấng tạo hóa. Òng quan niệm trời
vốn vô tình, vì mọi sự vật. hiện HtỢng dều diễn ra theo
quy luật tự nhiên nhií thuyết duyên khởi của nhà Phật.
Do có cái này nèn có cái kia, do cái này sinh, diệt mà cái
kia cĩing sinh, fiiệt. Tuy nhiên, ông cho rằng, tạo hóa
vốn hữu tình vi mỗi vật dều có tính phận ricng của nó.
nliư do một bàn tay Scắp dặt an bày. diíờng nuôi bão tồn.
Do cái tình này mà hết nắng hạ dến mưa thu trám hoa
đua nớ, do có cái tinh mà muôn vật luôn kết hỢp lại với
nhau. Cho nên. muôn vật dền có tình, có V. có tình ý
mới hóa smih. õng viết: ‘ Con ngitòi khôn hơn muôn vật
đều bám thọ tư chất của tạo hóa, chung một khối với
trời dất. Hãy ngẫm xem khi Bá Nha gẩy đàn mà cá lắng
nghe. Khi thời tiết tới dủng kỳ thì con chim mùa xuân,
côn trìmg mùa thu cũng ngân nga âm điệu vui hay góp
phần điểm tô trời đất. Muôn vạt cũng có tình ý chảng