Page 40 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam

42 Tú sách "Việí Nam - dầt nước con ĩỉquời'

đến cuộc sốníí hạnli pluic từ thể xác đến tinh thần. Ảni
dương, klií huvết. tâm tlum trong Uiàn ngiíời điíỢc sung
mãn và điều hoà dẳn dến tinh thần sáng suốt, minh mẫn.
Cho nên. mi.tc đích nhận thức trong triết học của Lê Hiìu
4'rác là lutớng dến đời sống (hực tại của con ngitời. là tâm
đitỢc bình an. tự tại và thân điíỢc tntờng Uiọ, khỏe mạnh.
Các bậc cao minh thời xaía thường rèn luvện thân Uiể
trường thọ và tinh thần thanh cao, siêu việt bằng cách chế
ngự mọi dicn thái ciuá, bất cập của thân và tâm. Đối với Lê
Hữu Trác, sự diều hoà ưiân tâm. điều hoà khí huvết. thều
hoà tính tình, diều hoà cuộc sống la vấn dề quan trọng
trong mọi lãnh vi.íc của cuộc sống, ỏng không chú tâm đến
kluíi niệm “dập tẩr hay "dứt bỏ", mà quan tâm đến "quân
bình lâm vật”.
\h coi lý. khí là dối titợng nhạn thức quan trọng để
con ngtíời dạt đến sự quân bình chân khí bên trong nội
Ihàn. cho nên dặc díểni nhận thức trong triết học cùa Lê
Hũii Trác là nhận thức toàn diện. Nhận thức toàn diện
đòi liỏi I)hái có tư duy loàn diện, nhìn thấy các mặt của
vấn dề về thế giới và con người bằng cả lý trí và trực giác
thì mới nhận ra diíỢc trọn vẹn l)ản chất của sự vật.
Lc Hữu Trác cho rằng, nhận thức chi ditợc toàn diện
khi con người có nhãn (luan toàn diện, tức là nhận thức
sự vật từ tất cả các góc dộ sinh thành, phát triển, suy
tàn của nó. Theo ông. dể dạt duỢc nhận thức (oàn diện
nhằm dạt mục tiêu nắm bất sự vật một cách khái C]uát,
hoàn (hiện, thì cần phải có pliitơng pháp nhận thức. Tư
duy toàn diện là khả năng nắm bắt dối tiíỢng ở nhiều
phương diện, bao gồm trực giác và lý trí. Tuy nliiên, toàn
diện ở dây mang tính titơng dối, và trực giác và lý trí của