Page 91 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Với câu thơ: Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ, Anh Thơ cũng ghi được dấu
ấn của riêng minh về loài thảo mộc yếu ớt nhưng tràn đầy sức sống và bất tử này.
Cấu trúc theo dạng lặp cỏ non, biếc cỏ, cùng lúc nữ sĩ đã khắc hoạ được sự tươi
trẻ và biếc xanh của cỏ. Nhờ sức sống này mà con đường đê (hoặc bên kia con
đường ấy) sự sống lan tcả khiến con đường đê bỗng trở nên sinh động.
Hiển nhiên, để tạo bầu không khí thanh bình nhưng không chìm vào sắc thái
ảm đạm, buồn bã, nhà thơ luôn phải sử dụng các hình ảnh động. Tỉ lệ hình ảnh
động (sáo lượn, bướm bay, trâu bò gặm cỏ) chiếm số lượng áp đảo các hình ảnh
tĩnh. Vậy nên, dẫu cho quán tranh có “đứng im lìm”, bến sông có ‘Vắng”, cánh
đồng có “ướt lặng” thì không vì thế mà sự ngưng đọng bao phủ hồn thơ:
Trong đồng lúa xanh rờn ưòt lặng,
Lũ cò con chốc chốc vụt bay ra,
Làm giật mình một cô nàng yếm thắm
Cúi cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa.
Chiều xuân mưa nhẹ hạt, khung cảnh im lìm tĩnh lặng đến vô cùng. Toàn bài
thơ không có âm thanh mà chỉ có sắc màu và động tác. Sự tĩnh lặng đó được tập
trung nhất trong cái “giật mình” của cò nàng yếm thắm. Lấy cái động của con
người để tôn thêm sự tĩnh lặng cũng là nét nghệ thuật cá biệt nữa của Chiều xuân.
Đổng thời, khung cảnh thơ còn nói cho chúng ta biết vị trí của chủ thể trữ tình khi
sáng tác thơ: Anh Thơ, như lời kể của chính bà, đã sáng tác tập thơ Bức tranh quê
(trong đó có Chiều xuân) là vào lúc ngồi trong nhà nhìn ra bên ngoài.
Vận động của tư duy thơ Chiều xuân là vận động từ sự tĩnh lặng đến sống
động, từ sắc tím đến màu xanh ngút ngàn, từ vẻ thoáng buồn đến niềm vui thầm
lặng, từ bầu trời (nơi mưa đổ bụi), đến mặt đất (bãi cỏ, cánh đồng), đến con người -
con người đóng vai trò trung tâm của bức tranh quê. vẫn là cô thiếu nữ (nhân vật
cưng của thơ lãng mạn cơ mà) nhưng không phải là thiếu nữ tựa cửa nhìn xa xăm
như trong thơ Xuân Diệu mà thiếu nữ đang lao động. Hình ảnh này gợi sự cần lao
và khung cảnh yên ả, bình dị cho không khí thơ.
Đặc trưng chính của thơ lãng mạn thường bao hàm cả nỗi buồn vu vơ. Chiều
xuân cũng thế. Ngay việc chọn thời khắc buổi chiều của nữ sĩ cũng đã cho thấy cái
“gu” thẩm mĩ náy. Tuy nhiên, đặc trưng buồn của chiều sẽ không thể nào lấn át
đặc tính vui của xuân nên Chiều xuân của Anh Thơ vẫn đầy ắp sắc màu (màu tím
của hoa xoan, màu biếc xanh của cỏ, màu đen của đàn sáo, màu xanh của lúa,
màu trắng của cánh cò,... và cả màu yếm thắm). Những sắc màu này rõ nét và đặt
trên gam màu chính là màu xanh của cỏ và lúa nên chiều xuân ấy vĩnh viễn là
màu xanh ngút ngàn của tâm hồn lãng mạn, trẻ trung, đầy hoài bão.

LÊ HUY BẮC

90