Page 90 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Ngay cả khi sử dụng lối thơ vắt dòng thì các hình tượng thơ về cơ bản vẫn
không hề đối lập; Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng / Bèn chòm xoan hoa
tím rụng tơi bời. Quán im lim thì hoa xoan rụng tơi bời.
Điểm độc đáo của câu thơ vắt dòng này là hai động thái im lim và rụng, nếu
trong ngữ cảnh khác thì sẽ là sự đối lập, nhưng trong thi cảnh Chiều xuân thì
chúng có sự liên ứng: âm thanh của hoa “rụng tơi bời” đó là vô thanh, sắc thái này
cũng hoà nhịp tương giao với cái không khí “vắng lặng” , với sự “im lim” của quán
tranh.
Âm hưởng thơ từ hai mệnh đề của câu thơ rớt dòng cũng được gieo theo lối
đặc biệt: nếu mệnh đề trước thi nhân diễn tả sự tĩnh lặng (không gian tĩnh lặng, sự
vật (quán tranh) tĩnh lặng) thì ở mệnh đề sau ngoài việc bổ sung màu sắc (màu
tím) thì tứ thơ được gieo theo lối động: rụng tơi bời. Lấy cái động của tự nhiên (ở
khổ cuối Anh Thơ lấy cài động của con người) để lột tả sự tĩnh lặng vốn là một thủ
pháp độc đáo của thơ Đường, đặc biệt là trong bài Điểu minh giản (Khe chim kêu)
của Vương Duy. Anh Thơ đã vận dụng sáng tạo kĩ thuật này để Chiều xuân có
được cái vẻ êm đềm, man mác của một chốn quê yên bình.
Thơ tả cảnh của Anh Thơ cũng tuân thủ bút pháp nhân cách hoá để khiến
vạn vật vô tri bỗng có hồn, sống động (đò biếng lười). Những từ láy cũng thường
xuyên được Anh Thơ sử dụng để tăng tính tượng hình, tượng thanh cho ngôn ngữ
thơ (êm êm, im lìm, vu vơ, rập rờn, chốc chốc).
Những biện pháp nghệ thuật này thì rất bình thường đối với bất kì một thi sĩ
đồng quê nào. Đóng góp lớn của Anh Thơ là tuy nhịp điệu thơ chậm rãi nhưng
những cảnh vật thì được xử lí rất nhanh. Đọc xong bất kì một bài thơ nào của bà,
người đọc khó có thể ngay lập tức kể lại hết được các hình ảnh được nữ sĩ đưa vào
thơ.
Thêm nữa, tuy thiên về các vật tĩnh về bản chất như bến, quán tranh, đường
đê,... nhưng Anh Thơ luôn kết hợp với những vậf thể chủ động về bản chất (cỏ,
cây xoan, đồng lúa) để khiến cái tĩnh ấy tồn tại trong sự vận động bỏi sự tương tác
qua lại giữa chúng:
Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ
Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ;
Mấy cánh bươm rập rờn trôi trước gió,
Những trâu bò thong thả cúi ãn mưa.
Biệt tài của Anh Thơ là giỏi biến cái tĩnh thành cái động. Nguyễn Du xưa từng
hạ bút xuất thần nên bức tranh xuân qua sắc xanh màu cỏ: cỏ non xanh tận chân
trời. Goan Uýt-man (Walt VVhitman), nhà thơ Hoa Kì cùng thời với Nguyễn Du cũng
yêu thương cỏ đến mức xem cỏ như là hoá thân của sinh mạng mình ở kiếp sau:
Tôi kí thác tôi từ bùn đất để tái sinh từ ngọn cỏ tôi yêu,
Bạn muốn gặp lại tôi, hãy tim tôi dưới đế giày của bạn.
{Bài hát chính tôi, Vũ Cận dịch)

89