Page 89 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Tương ứng với mười hai câu thơ của Chiều xuân là mười một cảnh vật, con
người. Tỉ lệ này cho thấy, thơ Anh Thơ đầy ắp sự vật. Nói cách khác, ở những bài
thơ thành công như Chiều xuân, mỗi bài thơ của nữ sĩ là một gian trưng bày mĩ
thuật độc đáo về làng quê.
Qua bảng khảo sát, ta thấy việc lặp các cảnh vật trong thơ Anh Thơ là rất lớn.
Việc lặp lại ấy không hề đơn điệu mà luôn được đặt trong một bối cảnh khác, một
động thái khác để khiến sự vật vẫn chỉ là bấy nhiêu nhưng biến thái nghệ thuật
của chúng là vô tận. Cũng là con đẽ nhưng ở ba bài thơ, con đê ấy được khai thác
khác nhau:
Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ,
Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ; {Chiều xuân)
Ngoài đê thắm, không người đi vắng vẻ,
Lũ chuồn chuồn gidn nắng đuổi nhau bay. {Trưa hè)
Ngoài đê rộng, bồ dài nghiêng đổ cháo
Lễ chúng sinh từng bọn một ăn mày. {Rằm tháng bảy)
Cách xử lí không gian cho lạ đi của Anh Thơ thường là đặt thêm các hình ảnh
khác vào không gian đó. Chính sự kết hợp này sẽ mang lại sự mới mẻ, tạo được
lực hấp dẫn cho cảnh vật cũ. Thơ viết về làng quê mà lại thiên vể miêu tả, tự sự đã
khó nhưng lại giới hạn không gian thơ trong nhũrng cảnh vật nhất định quả là thử
thách khôn cùng. Viết được những vần thơ hay trong sự hạn hẹp ấy quả là một cây
bút bậc thầy! í ^
Toàn bộ Chiều xuân là sự liên ứng hài hoà giữa ba mảng không gian: mặt đất,
bầu trời và dòng sông. Trên mặt đất thì có đê, quán tranh, hoa xoan, con đê, bãi
cỏ, đàn sáo, trâu bò, đồng lúa, cô gái. Bầu trời thì có mưa, hoa xoan, cánh bướm,
cò con. Dòng sông thì có con đò, mặt nước. Đây quả là bức tranh phong cảnh hữu
tình. Sự vật được liệt kê nối tiếp. Hầu như mỗi câu thơ đều gắn với một cảnh vật
chốn làng quê. Đặc biệt, Anh Thơ thường tái hiện một lúc hai cảnh vật trong cùng
một câu:
Mưa đổ bụi êm êm trên bến vắng
Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi.
Hai cảnh vật này là chủ thể của hai động thái (hoặc sắc thái) mà có thể tách
thành hai cụm chủ vị;
Mưa đổ bụi êm êm / (trên) bến vắng
Đò biếng lười nằm / (mặc) nước sõng trôi.
Các cụm chủ vị (mệnh để) này thường đồng dạng về nghĩa chứ không hề
được xây dựng theo lối tương phản mạnh mẽ; “Mưa đổ bụi ém ém" thì mệnh đề
sau là “bến váng”; tương tự “đò biếng luờỉ’ thì “nước sông trôỉ’. Các sắc thái êm
êm - vắng, biếng lười - trôi trong ngữ cảnh thơ đều là sự hô ứng về biểu cảm và
biểu ý của hình tượng thơ.

88