Page 83 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

xếp đặt vị trí hai chữ một người trong câu thơ hết sức đắc địa, khiến độc giả như
hình dung thấy trước mắt hình ảnh của hai người bên trông đầu nọ, bèn chờ cuối
kia vô cùng gợi cảm. Có lẽ cái tài tình của Tản Đà trước đó trong việc bố trí chỗ
đứng cho hai chữ non, nuởc ò bài thơ ở bài thơ Thề non nước cũng chỉ đạt đến
mức ấy là cùng!
Nếu hai dòng đầu của bài thơ có vẻ mộc mạc và giống ca dao bao nhiêu thì
hai dòng tiếp đó lại “Thơ mới” và “tân thời” bấy nhiêu. Đọc chúng, ta khó nghĩ rằng
đây thuần tuý là lời của chàng trai thôn Đoài. Sự thực trong đó đã có len vào thứ
giọng đậm chất thị thành của con người thời Âu hoá với đặc điểm là dám gọi đích
danh sự vật, dám chường cái tôi của mình ra ngay ở bình diện thứ nhất. Quả thật
hiếm gặp trong ca dao một lời giãi bày táo bạo và trần trụi đến dường ấy, dù trong
đời thực, người bình dân xưa không phải không biết yêu mãnh liệt (nếu có, nó cũng
phải mượn giọng bống đùa để dễ đẩy tới điều nghiêm túc muốn nói). Điều đáng
chú ý khác là tác giả đã khéo quy đồng bệnh của giời với bệnh của tôi yéu nàng,
giúp ta nhận thức được sâu sắc rằng đa tình là thuộc tính tiển định của con người
cá nhân trong thời đại mà tác giả sống. Thật giản dị biết bao cái việc tôi yêu, tòi
nhớ. Nó có khác gì cái việc trời làm gió, làm mưa muôn thuở!
Trong những câu thuộc đoạn giữa của bài thơ, giọng điệu ‘Ihuần quê” đã trở
lại. Có thể nói tác giả đã hoá thân một cách triệt để vào nhân vật chàng trai thôn
Đoài để dựng lại cực kì sinh động “nội dung” của nỗi tương tư cùng nhũrng uẩn
khúc lạ lùng của nó; có trách móc bắt lí bắt lẽ; có dỗi hờn, ngò vực; có cồn cào đợi
trông cơ hội gặp gỡ...
Thoạt đẩu, chàng trai thôn Đoài nêu lên một hiện tượng mà anh ta cho là vô lí
nhằm làm chỗ dựa cho lời trách móc đối với người mình yêu;
Hai thôn chung lại một làng
Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này?
Từ cớ sao thể hiện giọng điệu căn vặn - căn vặn sao em chẳng sang trong khi
hai thôn đã chung lại bên nhau trong một làn^ i Thoạt nghe, ta thấy lời trách của
chàng trai thật có lí, nhưng ngẫm lại thì thấy nó đầy tính chất nguy biện: chuyện
của hai thôn vốn thuộc lĩnh vực hành chính, làm sao đồng nhất nó với chuyện tình
yêu vốn thuộc lĩnh vực của trái tim được? Giữa chúng chẳng có mối liên hệ tất yếu
nào, nếu cứ dựa vào đó mà trách íhì tránh sao cho khỏi hồ đồ? Tuy nhiên, những
điều vừa nói đều chỉ tuân theo cái lí của người ngoài cuộc, còn đối với người trong
cuộc như chàng trai nọ, anh đâu có suy nghĩ khúc chiết, rành mạch và lôgíc đến
thể. Lúc này, trái tim anh cứ xui anh tìm cớ mà đổ tội cho bạn tình, cớ gì cũng
được, nếu oó cái gì đó trái khoáy thì trái tim sẽ lên tiếng biện hộ, bào chữa giùm!
Trong hai dòng tiếp theo, ta đọc thấy rất rõ nỗi sốt ruột của chàng trai khi ngồi
đếm từng ngày trôi qua không có gì hứa hẹn;

82