Page 75 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

mật trong Tống biệt hành, Độc ca hành vẫn mang dáng dấp của người li khách,
một sáng qua sông không hẹn ngày trỏ lại hay vẫn mang cái tâm sự u uất, cô đơn
của một kẻ độc hành trên miền biên ải heo hút...”.
Đến với những bài thơ thuộc hàng tinh hoa như Tống biệt hành, ta luôn có thể
đọc, giải mã được nhiều văn bản trên văn bản gốc. Những bài thơ kiểu này thì luôn
quy tụ nhiều kĩ thuật viết. Những kĩ thuật đó sẽ mở đường để độc giả đi vào chiều
sâu tâm thức, nắm bắt và khám phá ma lực ngôn từ thơ.
Thuộc chương trình giảng văn chính thức của lớp 11, Tống biệt hành thu hút
được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu. Bài thơ là một trong sô những tác
phẩm gây nhiều tranh cãi. Nào là có sông hay không có sông, hoàng hôn trong
mắt ai, lí khách đi vì mục đích gì, một chủ thể trữ tình hay hai... Bài viết này sẽ đưa
ra kiến giải của riêng mình..
2. Một dạo, khi dự giờ giảng bình Tổng biệt hành đến những câu,
Bây giờ mùa hạ sen nở nốt
Một chị, hai chị cùng như sạn
Khuyên nốt em trai dòng lệ sót,
tôi chợt băn khoăn bởi lời phân tích: Chị của người ra đi đã già lại lắm gian nan như
sen cuối mùa nên nước mắt cũng không còn nhiểu, chĩ sót lại vài dòng đưa tiễn.
Dẫu biết rằng lời giảng nghe chưa thật hết ý nhưng để cắt nghĩa rành rẽ một cách
thuyết phục quả không phải dễ. Vấn đề cứ canh cánh mãi suốt mấy năm qua.
Tình cờ trên chuyến tàu lửa hồi.hương, tôi là người được bạn bè đưa tiễn. Giây
phút biệt li, dẫu không có sông, bạn tôí vẫn khẽ ngâm: “Đưa người” ... nghe nao
lòng. Bỗng tiếng còi ngân lên.^câư thơ “ngưởi đi” hoà theo nhịp tàu lắc lư, tâm
trạng của người đi và, tâm trạng của người đưa tiễn mà tôi đã thực hiện nhiều lần
trước đó, hội nhập lại để bừng lên những sắc màu: “không đưa sang sông”, “không
thắm, không vàng vọt”, “mẹ thà” , “chị thà”, “em thà” , “hơi rượu say” ... Chính giây
phút bừng ngộ đó chợt trỗi dậy trong tôi những xúc cảm phân tán về hai hướng, đi
hay ở giằng xé, trì níu lẫn nhau. Tôi không hiểu đấy là tình cảm thực hay âm điệu
của bài thơ gieo vào lòng cơn khủng hoảng. Trấn tĩnh lại, chợt nhận ra rằng chính
các hình ảnh sắc màu tâm trạng lưỡng hoá (lưỡng phân) của bài thơ đã mang lại
cho tôi cảm giác ấy. Tôi nhẩm đọc rồi tự nhủ: hãy thử tiếp cận Tống biệt hành từ
góc độ lưỡng hoá. Và đây có thể tôi giải quyết được niềm vương vấn mà bao năm
đã trót đa mang.
Ai bảo Thâm Tâm không đưa người ấy khi chỉ căn cứ vào điểm dừng chân ỏ
phía bên này sông? Tôi gọi đây là dòng độc thoại nội tâm mang tính lưỡng phân.
Tính chất lưỡng phân này đư(3c bộc lộ qua hầu hết các hình tượng thơ. Trước tiên
là ánh nắng, “không thắm, không vàng vọt” và cả cái dòng sông kia, dòng sông
mà ta có thể bảo có hay không có trong thơ cũng đều được cả.
Dòng sông mang tính ước lệ, thường xuất hiện với những cuộc tiễn đưa trong
thơ cổ ấy dường như cũng xuj hồn người phân vân giữa hai bờ có, không:

74