Page 65 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

ngỡ ngàng trước không gian, bộc lộ nỗi khát thèm neo giữ trong bất lục khoảnh
khắc thời gian trong dòng chảy trôi của nó. Chỉ có khác, mùa thu của Xuân Diệu là
thu thực tại, nhà thơ chứng kiến cảnh vật ngay trước mắt. Trong khi đó, thôn Vĩ của
Hàn Mặc Tử là thôn vr của quá khứ, một khung cảnh chìm sâu trong trầm tích thời
gian.
Vì lẽ đó, bài thơ bao gồm ba khổ lại diễn tả ba khung cảnh, ba trạng thái tâm lí
khác nhau. Đấy là các mảng thời gian đồng hiện theo lôgíc của một trạng thái bất
an, đầy âu lo. Có hình bóng người con gái, hẳn đấy là Hoàng Cúc, người gửi tấm
bưu thiếp để khuấy động hình ảnh xưa trong lòng Tử, hoặc là một cô bạn nào đó.
Sở đĩ ta có thể khẳng đnh như thế bởi vì bài thơ xuất hiện hai tín hiệu: anh (sao
anh) và em (áo em). Một khi đã xuất hiện từ xưng hô anh thì chắc chắn phải có
một ai đó ngoài nhà thơ. Lại nữa, Hàn Mặc Tử thì không thể tự hòi mình rằng “Sao
anh không về chơi thôn Vĩ?\ Nếu Tử tự hỏi mình như thế thì thật là phi lí.
Lớp trầm tích thứ nhất của thời gian được “bong ra” qua khổ thơ đầu. Một
khung cảnh đẹp, ngập tràn trong nắng sớm, có hàng cau, có khóm trúc, có cả
vườn cây trái “xanh như ngọc” và hẳn là có cả bóng hình người con gái yêu kiều
nào đó (mặt chữ điển)'’>. Thôn Vĩ hiện lên qua nét vẽ phác nhưng thần thái của nó
thi được lưu giữ muôn đời trong cái “nắng hàng cau nắng mới lẽn” kia. Bức tranh
có hai gam màu, đều là màu sảng chói: màu nắng mới lên và màu xanh như ngọc.
Phải là chói sáng như thế thì mới có thể xuyên qua lớp thời gian để phô diễn ở thực
tại. Phải là chói sáng như thế thi mới là cảnh vật của kí ức, của những kỉ niệm bị
phong toả trong lãng quên bỗng chốc ốa vỡ, lộ diện. Lớp trầm tích về không gian
thanh bình ấy nói cho chúng ta hay về tình cảm tha thiết của thi nhân với cuộc
sống, với mảnh đất kinh kì nơi hằn in cả thời hoa mộng của mình.
Vậy mà chốn thần tiên ấy bỗng chốc vỡ tan, khối trầm tích thứ hai không còn
nguyên vẹn mà cả màu tươi sáng bỗng chuyển nhanh sang sắc tái tê sầu thảm.
Cảnh vật lúc này đã dời từ đất liền xuống sõng (dòng nước, con thuyền) rồi rộng
mở ra cả bầu trời để hóng theo mây, theo gió. Phải chàng sự chuyển dời của gió
của nước (trái ngược với sụ đứng im của nắng của cây ở khổ trước) là hiện thân
của dòng chảy thời gian mà đích đến của nó là cái chết của sự sông đã mang lại
tâm cảm sầu đau đó? Thời gian thì mới vừa sáng đấy thôi (nắng mới lên) vội
chuyển ngay sang buổi tối (chỏ trăng về). Dấu đứt gãy của thời gian diễn tả sự
biến động sâu sắc của hồn người. Thi nhân vừa háo hức bao nhiêu trước cảnh đẹp
của vườn cây, thì lại càng tuyệt vọng đau xót trước trời nước mênh mông. Cũng là
miêu tả cảnh vật nhưng khối trầm tích thứ hai này đã vụn vỡ trong bi thương.
ở khổ thơ đầu, thi nhân ngóng chờ sự hội ngộ, và tin rằng sẽ hội ngộ. Câu hỏi
“Sao anh không về?” đống nghĩa với lời khẳng định “anh đã về” bỏi anh đã nhớ,
đã sống trong cảnh huy hoàng của quá khứ xưa.

(1) Dân gian có câu; “Mặt má bầu ngó lâu muôn chửi / Mặt chữ điền tiền rưõi cũng
mua”. Hàm ý mặt người con gái dạng chữ điền là phúc hậu, tốt cho chồng, con.

64