Page 61 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

để cuối cùng xúc cảm trào dâng xóa tan ranh giới từng câu thơ độc lập, tạo tứ
mênh mang theo dòng trăng:
Thuyền ai đậu bến sông trảng đó
Có chở trăng về kịp tối nay?
Lời của cô gái? Bóng hình nàng giờ chỉ còn dư âm trong tâm thức chàng.
Tiếng nói của nàng dần lịm tắt. Để kết cục, rung động thiết tha của nhà thơ - người
mà lúc này kỉ niệm tràn ngập trong hồn - đã khiến ngôn từ dường như hoàn toàn
thuộc quyền sỏ hữư của chàng:
Mơ khách đường xa khách đường xa
áo em irắng quá nhìn không ra
ở đày sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
Trở lại câu thơ thứ hai: “Nhìn nắng hàng cau...” , như chúng ta đã xác định,
chủ thể của lời thơ là “em” và giọng của người con gái chiếm ưụ thế. ở câu thơ thứ
chín: “Mơ khách đường xa” nếu tách khỏi văn bản thì chủ thể phát ngôn của lòi thơ
có thể là cỏ gái hoặc chàng trai. Song bỏi câu thơ sau xuất hiện tín hiệu “áo em”
nên nó đả quy định lời ấy là lời của chàng trai. Nhưng nếu chúng ta cho rằng khổ
thơ cuối hoàn toàn không có bóng hình người con gái thì chưa hẳn đúng. Xét về
cấu trúc, hai câu thơ rất giống nhau, các yếu tố lặp (“nắng” , “khách đường xa”)
ngoài giá trị nhấn mạnh, làm tăng niềm day dứt nhớ thương nó còn gợi sự hiện
diện của cả hai chủ thể đan lồng qua cách nói. Khi chủ thể trữ tình lặp lại cấu trúc
lời của bạn gái th'i lúc ấy bórig dáng nàng, tiếng nói nàng đã chi phối hành vi lời
của chàng.
Tính chất lặp cấu trúc còn được thể hiện ở hai lời thơ đầu và cuối thông qua
dụng ý bỏ lửng câu hỏi: “Sao anh không về chơi thôn Vĩ (?)” , “Ai biết tình ai có
đậm đà (?)”. Một tình cảm tha thiết, tình yêu hay có thể chăng là một lời nguyền?...
cùng một lối nghi vấn, xuất hiện hai chủ thể độc lập khác nhau nhưng trong lời
nhắn gửi đó chàng vẫn bên nàng, ngược lại và vĩnh viễn.
Chỉ có điều chuyển dịch từ “em” sang “anh”, chủ thể thay đổi xui giọng điệu
cũng biến chuyển theo. Quá trình đó làm nảy sinh lời nửa trực tiếp trong bài thơ. ở
đây dòng nội tâm của “em” lan toả trong “tôi” cùng cất lên lời cho quá trình tan rã,
quy hợp của phức điệu cảm xúc, phức điệu ngôn từ. Toàn bộ bài thơ, trừ câu đầu
tiên là lời cúa cô gái và câu cuối cùng là lời của chàng trai, mười câu thơ còn lại
được đóng khung ấy là sự khuếch tán âm thanh của lời trực tiếp sang lời gián tiếp.
Tiếng nói của hai chủ thể cùng ngân lên trong cùng vỏ ngôn từ. Qua đó, độc giả
có thể cảm nhận được tình cảm thầm kín đâu chỉ của tôi - chủ thể mà còn của tôi -
khách thể trữ tình. Tính chất giao thoa giọng điệu đã làm cho hình tượng thơ dàn
trải mông lung.
Du nhập lời trực tiếp của đối tượng trữ tình vào ngôn từ thơ không phải là của

60