Page 56 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

được bộc lộ một cách trực tiếp qua một cách diễn đạt cô đọng và hàm súc. Tâm
trạng của một cái tôi lãng mạn đó lại được thể hiện bằng bút pháp tả thực vừa phá
vỡ qui tắc ước lệ truyền thống vừa đem đến một phong cách trữ tình mới.
Nét đặc sắc của bài thơ là ở chỗ nỗi buồn đó được thể hiện đa dạng với nhiều
cung bậc và hết sức tinh tế.
Ngay trong khổ thơ đầu, nỗi sầu muộn đã thấm vào cái nhìn cảnh vật. Tuy
thuyền và nước “song song” nhưng “thuyền vê’ ngược hướng với “nước lạỉ’ gợi liên
tưỏng về một sự ngổn ngang tràm mối trong lòng. Và hình ảnh gây ấn tượng chính
là hình ảnh củi trong câu “Củi một cành khô lạc mấy dònự’. Theo lời thổ lộ của
chính tác giả, trong bản thảo, ông đã băn khoăn nhiều, cân nhắc rất kĩ trước khi
chọn hình ảnh này. Quả nhiên, chi tiết giàu chất thực đó mang đến cho cảu thơ
một màu sắc hiện đại. Hình ảnh “cũr không chỉ tạo một ấn tượng mới mẻ mà còn
gợi những liên tưởng và suy ngẫm vể kiếp người lam lũ, tủi cực, lênh đênh...
Mạch cảm xúc trong khổ thơ tiếp theo diễn tả nỗi ám ảnh về cái hờ hCmg, mất
liên lạc giữa con người và tạo vật cùng cảm giác trống trải của tâm hồn con người
trưốc cái thế giới hoang vắng với hình ảnh bóng cây “lơ thơ’ trên những cù lao nhỏ
trơ trọi và ngọn gió hiu hắt buồn như thổi về từ nghìn năm trước, cảm giác trống
trải trước một không gian hoang sơ, vắng lặng càng được tô đậm khi tác giả sử
dụng nghệ thuật diễn tả cái động để làm nổi bật cái ffnh:
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều...
Câu thơ này từng gợi ra hai cách hiểu. Một, âm thanh vẳng tới mơ hổ như có
như không của phiên chợ vãn ỏ làng xa khiến nhân vật trữ tình thấm thìa hơn nỗi
cô đơn trước một không gian tĩnh lặng gần như tuyệt đối. Hai, đây chỉ là một ý nghĩ
bất chợt, gần như một ảo giác do những mong mỏi thầm kín trong thẳm sâu hồn
người vào khi chiều xê trong thời điểm tâm hồn rơi vào một nỗi cô đơn mang tính
muôn thuở.
Nhưng câu thơ Nắng xuống trời lẽn sàu chót vót mới thực sự gây ấn tượng
mạnh bởi cách sử dụng nghệ thuật tiểu đối, bởi lối dùng từ mới mẻ, táo bạo (cách
dùng hình dung từ sâu chót vót thay cho cách diễn đạt thông thường cao chót vót)
vừa mở ra chiều cao mênh mang đến thăm thẳm của bầu trời vừa diễn tả nỗi cô
đơn của cái tôi trữ tình, đặc biệt là cảm giác rợn ngợp của con người hữu hạn trước
một vũ trụ vô biên.
Nếu câu thơ vừa phân tích chủ yếu gợi ấn tượng rợn ngợp bởi nỗi cô đơn do
chiều cao vô cùng của bầu trời đem lại thì câu thơ tiếp theo sử dụng nhịp 2/2/3
cùng hàm ý nhấn mạnh vào các tính từ miêu tả không gian: sông dàil trời rộngl
bến cô liêu... nghe tựa như một tiếng thở dài đầy bâng khuâng và sầu muộn của
cái tôi trước tạo vật hững hờ. Nỗi sầu muộn Jó sẽ còn tiếp tục gây ám ảnh trong
khổ thơ tiếp theo khi cái tôi trữ tinh đối diện với một thiên nhiên gần như ngoảnh

55