Page 55 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Có dòng “ Tràng gianự' thuộc về thiên nhiên trong tư cách một không gian
hữu hình và (cũng có) dòng “Tràng gianự’ tâm hồn như một không gian vô hình
trong tâm tưởng. Đây vốn là cấu tứ quen thuộc của Đường thi.
Tiếp cận Tràng giang trong tư cách dòng sông thiên nhiên có thể thấy một
điểu đặc biệt: khổ thơ nào cũng có thông điệp về nước. Thông điệp trực tiếp là các
tư. “nước”, “con nước”, “dòng”... Thông điệp gián tiếp là các từ: “sóng gợn”, “cồn
nhỏ”, “bèo dạt’, “bờ xanh”, “bãi váng”...
Tiếp cận Tràng giang với tư cách dòng sông cảm xúc trong tâm hồn lại phát
hiện thêm một điều thú vị nữa: cảnh nào cũng gợi buồn. Sóng buồn vô hạn (buồn
điệp điệp); Gió đầy tử khí: “đìu hiư’. Gợi nhớ đến câu: “Bến Phì gió thổi đìu hiu mấy
gò” (Chinh phụ ngâm); Bến sông cô đơn vắng vẻ: “bến cô liéư’; Nước với nỗi buồn
trải khắp không gian: “sầu tràm ngả”.
d/ Cổ điển ở nghệ thuật đối ^
Màu sắc cổ điển còn được bộc lộ qua cách sử dụng nghệ thuật đối của Đường
thi nhưng khá linh hoạt và phóng túng.
Chẳng hạn: “Sóng gợn...”âổ\ với “Con thuyền...”; “Nắng xuống đối với trời
lên...”; “Sông dài dối wà'ị trời rộng. . . ^
Nhưng đóng góp quan trọng hơn cả là nghệ thuật đối được sử dụng một cách
triệt để bằng hai hệ thống hình ảnh mang tính tương phản giữa một bên là những
sự vật nhỏ bé, gợi suy ngẫm về cái hũu hạn của kiếp người: thuyền, củi, bến, bèo,
cánh chim... và một bên là những hình ảnh lớn lao, hùng tráng gợi liên tưởng về cái
vô hạn của vũ trụ: sông dài, trời rộng, lớp lớp mày cao, núi bạc...
e/ Sử dụng hệ thống từ láy gợi âm hưỏng cổ kính: (10 lần/16 dòng thơ, cách
ngắt nhịp truyền thống: 3/4)
Hệ thống từ láy trải khắp bài thơ: “Tràng giang”, “điệp điệp”, “song song”, iơ
thrf’, “đìu hiu”, “chót vór, “mênh mông”, “lặng lẽ”, “lớp lớp”, “dợn dợn”.
Ngoài ra, tác giả còn sử dụng sáng tạo thi liệu của Đường thi với rất nhiều
hình ảnh và chất liệu quen thuộc. Đặc biệt câu kết mượn thẳng ý thơ của Thôi
Hiệu trong bài Hoàng Hạc làu: “Yên ba giang thượng sử nhân sầư’ (Trên sông
khói sóng cho buồn lòng ai - Tản Đà dịch). Điểm khác biệt ở hai tác giả là: Nỗi nhớ
nhà của Thôi Hiệu được gợi từ hình ảnh “khói sónự’ còn nỗi nhớ của Huy Cận
không cần tác động của ngoại giới (Không khói hoàng hôn) vì đã là một yếu tố nội
tâm thường trực. Đây cũng là nét khác biệt cơ bản của hai cách phố diễn cảm xúc
tạo nên đặc điểm riêng của thi pháp thơ trung đại và thi pháp thơ hiện đại.
2. Màu sắc hiện đại
Dù bài thơ Tràng giang có in đậm màu sắc cổ điển trên một số phương diện
như đã phân tích thì hiện đại vẫn là nét chính của thi phẩm này. Bởi cảm hứng chủ
đạo cíia bài thơ là nỗi buồn mênh mang, sâu lắng của cái tôi cô đơn trước vũ trụ

54