Page 37 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

nữ’ ở khổ cuối. Dẫu thế, những từ đáng lưu ý hơn cả ỏ hai câu thơ này lại là ‘1ự’ và
“khởi sự’. Nếu bỏ chúng đi hoặc thay thế bằng từ khác thì hai câu thơ sẽ mất đi
hoàn toàn sắc thái biểu cảm độc đáo của riêng chúng. Khi nói “thỉnh thoảng vầng
trăng ngẩn ngơ’ thì không thể diễn tả được yếu tố chủ quan của ‘1răng’’, không
diễn tả được cái sự hồn nhiên, nhi nhiên của trời đất. Trăng thì có bao giờ ngẩn
ngơ? Chỉ có tâm hồn thi sĩ mới khiến được vầng trăng ngẩn ngơ. Vậy nên, khi thi
nhân gọi tràng là “nàng trăng” thì “ngẩn ngơ’ có thể được chấp nhận. Nhưng nếu
‘1răng ngẩn ngơ’ thì chắc có sự tác động nào đó từ bên ngoài (khiến cho trăng rơi
vào tâm trạng đó). Còn khi để trăng ‘lự ’ ngẩn ngơ thì tác giả khằng định được tính
ý thức của tạo vật vò tri vô giác. Trăng gần hơn với lối sống của con người.
Cũng thế, “khỏi sự’ có nghĩa là “bắt đầu”. Nếu ta thay “bắt đầu” vào câu thơ
thì sẽ đánh mất không khí trang trọng. Đẽ “non xa” (chứ không phải “núi xa”) thì
phải “khỏi sự’, cách dùng từ của Xuân Diệu có sự liên kết chặt chẽ, rất lôgíc,
không thể thay thế. cả ba câu của khổ thơ thứ ba đều được đặt dưới cái nhìn
“nhân hoá”. Đối tượng được nhân hoá ỏ đây là ‘1răng” , “núr và “giá réf’. Chúng là
những khách thể tự nhiên và tồn tại vĩnh hằng, nhưng chúng chỉ có thể sống động
là nhờ sự thấu hiểu, giao cảm từ phía thi nhân. Mới hay chính tài năng của nghệ sĩ
mới thắp sáng một khoảng đời, một nét tính cách nào đó của tạo vật. Nhà thơ nhìn
thấy nàng trăng “ngẩn ngơ’, nhìn thấy núi “nhạt sương mơ’, cả tràng và núi đều
được nhìn à khoảng cách xa và được khám phá dưới vẻ động. Cái động của trăng
chủ yếu là động từ nội tâm. Cái động của núi là động từ ngoại thể. cùng là động
nhưng mỗi vật thể đều có sắc thái riêng. Mùa thu đã khiến cho vạn vật thôi không
là chúng như trước nữa, sẽ luôn có sự chuyển biến, đổi thay trong bất cứ sự vật
hiện tượng nào trong trời đất. ^
Cái nhìn ở khổ thơ này lại trỏ nên bao quát liơn so với khổ thơ thứ hai và đối
tượng quan sát ở đây mang tầm vũ trụ, hoành tráng hơn. Điều này chứng tỏ cảm xúc
thu ngày một thăng hoa trong hồn thi sĩ. Vậy nên, trong lúc vừa trái lòng ra cả vùng
không gian rộng lớn, Xuân Diệu vẫn có thể nghe được tiếng “rét mướt luồn trong gió”.
Đây ắt hẳn là một trong những câu thơ thành còng nnất của Xuâr. Diệu và của cả
nền thi ca dân tộc. Ta cùng đọc lại:
Đã nghe rét muõt luân trong gió.
Thông thường gió mang theo rét đến chứ rét thì chẳng thể nào tách khỏi gió
để luồn trong gió. Sự cảm nhận ỏ đây đã đạt độ tinh tế phi thường. Lối cảm nhận
đó cho thấy điều này: mùa thu đã về, đang về ò ngay độ chớm thu.
Xuân Diệu luôn có những vần thơ thu đầy ắp sự tinh tế diệu kì:
Nõn nà sương ngọc quanh thềm đậu;
Nắng nhỏ bàng khuâng chiều lỡ thi
Hư vô bóng khói trên đầu hạnh;
Cành biếc run run chân ỷ nhi. (Thu)

36