Page 32 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

ở Việt Nam. do địa hình địa lí qui định nên ba miền Bắc - Trung - Nam có
những hình thái thời tiết khác nhau. Miền Nam và miền Trung hầu như không có
mùa thu. Nơi đó, ngay sau cái nắng khủng khiếp của mùa hè là mưa bão, và lũ
xuất hiện, nhấn chìm mọi cái nóng, mọi sự lãng mạn trong thực tế hủy diệt khủng
khiếp. Chỉ riêng ỏ miền Bắc mới có mùa thu. Nhưng mùa thu ngắn lắm. Ngay cả
khi Nguyên Sa đối sánh mùa thu dài với tóc ngắn của cô nàng chốn áo lụa Hà
Đông thì không vì thế mùa thu Hà thành lại có thể dài hơn:
Anh vẫn nhớ em ngồi đày tóc ngắn
Mà mùa thu dài lắm ỏ chung quanh, (áo lụa Hà Đỏng)
Trong khoảng mười năm trở lại, mùa thu Hà Nội chưa bao giờ kéo dài quá 30
ngày. Vậy nên thời Nguyên Sa làm thơ hay trước đó thời Thơ mới, mùa thu ắt hẳn
chỉ độ hơn kém một tháng.
Sự ngắn ngủi của thu trong thực tế, rõ ràng sẽ gieo nỗi tiếc nuối vấn vương
trong lòng người yêu cái đẹp. Thu đương tới, nghĩa là thu đương qua, có thể diễn tả
như thế về sự ngắn ngủi, mong manh của thu như cách Xuân Diệu viết về xuân.
Sự tiếc nuối ấy cộng hưởng với tâm thế của người dân mất nước, tạo cho thu Việt
thêm bao tâm sự vấn vương.
Vậy nên, thu vẫn mãi là niềm day dứt khôn nguôi trong hồn thi sĩ. Chỉ có điều
những biểu tượng, những hình ảnh đặc sắc về thu ở Việt Nam không nhiều. Có hề
gì, các thi nhân sẽ vay mượn. Nguyễn Du trong Truyện Kiều đã mượn sắc lá
phong: \
Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san.
Việt Nam không có phong thì làm gi có rừng để hoạ bức tranh thu? Phong chỉ
mọc ở xứ lạnh, Trung Quốc và phương Tây có rất nhiều phong và sắc phong vàng
trở thành biểu tượng của mùa thu như hoa anh đào trắng, hổng biểu tượng cho
mùa xuân ở Nhật Bản. Nguyễn Du bằng cách vay mượn đã tăng thêm sắc màu
thu cho thơ Việt.
Ngay đến cả sắc lá ngô đồng trong thơ Bích Khê thì chủ yếu vẫn vay mượn từ
Trung Quốc. Giống loài phong, ngô đồng cũng đổi màu lá khi thu về. Nhưng sự
thay đổi ở ngô đồng diễn ra nhanh hơn, chỉ thoáng chốc từ lá xanh sang lá vàng
rồi rơi rụng trong gió thu. Lá phong thì ngược lại, đổi hết mọi gam màu từ xanh đến
vàng, vàng sẫm, tím thẩm rồi mới rụng. Nếu thu qua màu lá ngô đồng là thu chóng
qua - thu của đất Việt, thì thu qua màu lá phong là thu tàn tạ dần, thu dai dẳng -
thu ngoại quốc.
Vậy nên, thu Việt thường gắn với iàn nước ao thu, khóm trúc, với bầu không
khí se se lạnh,... với tất cả những gì tồn tại (hoặc được tiếp nhận) trong khoảng thời
gian rất ngắn. Theo các tiêu chí nay, Nguyễn Khuyến là người sáng tác thơ thu
thuần Việt nhất. Sau đó là đến Xuân Diệu. Tuy nhiên, thu của Xuân Diệu đã được
lạ hoá đi rất nhiều. Thu ấy không chỉ Tây mà còn rất trẻ trung song vẫn luôn đượm
nỗi buồn thu cứ mỗi độ trời nhẹ lên cao.

31