Page 41 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

người mà cái chết đang cận kề, thì hẳn dễ đồng cảm với độ thu tàn. Đáng lưu ý là
các hình ảnh về thu trong thơ Xuân Diệu thì chẳng hề lạ lẫm, nét mới lạ ở Đày mùa
thu tới chủ yếu là do “lạ hoá” cách đặt câu, sử dụng động từ, tính từ, cách tạo quan
hệ cho hình tượng... Còn ỏ Hàn Mặc Tử, đấy là nhũmg hình ảnh lạ, như đến từ cõi
mộng, từ thế giới bên kia:
Lụa trời ai dệt với ai căng,
Ai thả chim bay đến Quảng Hàn,
Và ai gánh máu đi trên tuyết,
Mảnh ào da cừu ngắm nở nang. {Cuối thu)
Dường như khổ thơ này đang miêu tả bầu trời. Trên nền trời (được ví như tấm
lụa) có chim bay, có cả hình người gánh máu đi trên tuyết, khủng khiếp quá, gam
màu chết chóc và u lạnh... Đây đích thị là thu của thế giới huyễn ảo. Tâm trạng đó
vẽ nốt cảnh thu quái dị:
Cây gì mảnh khảnh run cầm cập,
Điềm báo thu vàng gầy xác xơ. {Cuối thu)
Cũng là cây, cũng là màu vàng nhưng cây và màu ấy khác xa với cây và màu
của Xuân Diệu:
Trong vườn sắc đỏ rủa màu xanh
Những luồng run rẩy rung linh lả
Đôi nhánh khô gầy sương mỏng manh.
Rõ ràng chính tâm trạng và cái tạng thi sĩ đã khiến Xuân Diệu và Hàn Mặc Tử
có những cách nhìn và cảm thụ riêng về thu. Tuy nhiên, bài thơ thu của Xuân Diệu
nổi tiếng hơn. Với Đáy mùa thu tới, Xuân Diệu đã khảm trong lòng người đọc bao
thế hệ bức tranh mùa thu qua rặng liễu, màu hoa, cành cây (trụi lá), mây, cánh
chim, khí trời, thiếu nữ tựa cửa. Những hình ảnh này, mỗi khi được nhắc đến đều
gợi trong lòng người đọc về một khung cảnh thu, một nỗi buồn man mác hệt như
tình thu trong vũ trụ diệu huyền.
Xuân Diệu đã đi trọn con đường ‘7ạ hoá’ thu theo cách của ông. Dầu có sử
dụng ít nhiều thu ngữ của nhũhg người đi trước nhưng Xuân Diệu đã khoác cho
chúng những sắc màu, những cảm xúc mới. Và, cái đích đến cuối cùng của “lạ
hoá” lại chính là sự “quen hoá”. Biến cái quen thành lạ rồi lại khiến cái lạ ấy thành
quen đấy chính là con đường của tư duy sáng tạo nghệ thuật mà bao đời nay bất
kì nghệ sĩ lớn nào cũng phải tuân theo.
Thu ngữ cửa Xuân Diệu là liễu chịu tang, cây côi và vạn vật khoác áo mơ
phai, là sắc màu rủa (hoặc rũa) nhau, là giá rét luồn trong gió, là nỗi buồn vô cớ, là
hình dáng thiếu nữ tựa cửa nhìn xa xăm... Xuân Diệu đã khiến cho thu Việt hịện
lên thật đậm đà, da diết. Thu của cõi trời riêng.
LÊ HUY BẮC

40