Page 39 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

buồn thu, vừa như là chủ thể của nỗi buồn đó. Bởi cái nhìn xa xăm kết lại bức
tranh thu ấy gợi ta nhớ đến mọi cái nhìn cảnh vật ở trên. Như thế, rất có thể thi ’
nhân nhìn cảnh vật qua đôi mắt u sầu, qua tâm trạng của chính cô thiếu nữ kia.
Toàn bộ bài thơ được viết với sự thống nhất cao độ bởi sự liên ứng hình tượng
và sự hạn định cảm xúc cũng như miêu tả tuy ỏ đây, màu của mùa thu chỉ là “mơ
phai” chứ chưa “vàng úa”: người qua sông “thưa thớt” (vắng) chứ chưa hết hẳn
(không); “hơn một loài hoa rụng” chứ không phải tất cả đểu rụng; trăng “ngẩn ngơ’
chỉ là ‘1hỉnh thoảng”... Tất cả, vẫn chưa hết một mùa thu. Còn đó cả mùa thu dài
phía trước nên dáng hình thiếu nữ “tựa cửa”, “buồn”, “nghĩ ngợi” sẽ mãi còn đó
trong lúc hoa tàn, khách vắng, gió lùa... để xót thương cho nỗi chia li khôn giải toả,
để ngẩn ngơ trong nỗi buồn vô cớ vốn là bản chất tình thu.
Xuân Diệu sáng tác nhiều bài thơ về mùa thu. Cũng như thu của nhiều thi
nhân khác, Xuân Diệu hoặc là đặc tả thu (như trong bài Đây mùa thu tới) hoặc chỉ
mượn thu như là cái tứ, cái nền để nói chuyện khác (chẳng hạn thu trong bài Thơ
duyên). Tựu chung lại, phải yêu thu, tha thiết vối thu đến độ nồng nàn thì Xuân
Diệu mới có thể để lại cho đời những áng thơ thu kiệt xuất. Thu trong thơ Xuân
Diệu có nhiều cung bậc. Nếu Đây mùa thu tới là bài thơ mang mang buồn, buồn
độ chớm thu, buồn từ cảnh vật con người đến đất trời, cả chút gió cũng bị giá rét
xé tan đâu còn nguyên vẹn, một nỗi buồn cíja sự mất mát thì thu trong bài thơ
Xuân của Chế Lan Viên làm thuở Điêu tàn là thu của niềm khao khát được lưu giữ
mãi mãi:
Ai đàu trở lại mùa thu trước.
Nhặt lấy cho tôi những lá vàng?
Vói của hoa tươi, muôn cánh rà,
Về đây, đem chắn nẻo xuân sang!
Trong thơ Việt, rộng hơn là trong bầu không khí nghệ thuật Việt, mùa thu là
độc quyền của nhiều bộ môn nghệ thuật thời tiền chiến. Gần với thơ giai đoạn này
là âm nhạc. Ta sẽ gặp thu trong nhiều nhạc phẩm nổi tiếng đương thời. Một Đặng
Thê Phong héo hắt theo những Giọt mưa thư.
Ngoài hiên giọt mưa thu thánh thót rơi
Trời lắng u buồn mày hắt hiu ngừng trôi
Nghe gió thoảng mơ hồ
Trong mưa thu
Ai khóc ai than hờ.
Một Văn Cao tài hoa cũng để cung đàn xót xa theo độ thu tàn, theo nỗi Buồn
tàn thu:
Ai lướt đi ngoài sương gió
Không dừng chân đến em bẽ bàng.

38