Page 45 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Tràng giang được viết theo thể tự do, nhưng Huy Cận lại sử dụng rất nhiều
điển tích, điển cố của Trung Quốc và của văn thơ cổ. Vì vậy, tuy nỗi buồn bao
trùm lên toàn bộ bài thơ, nhưng không khí thơ mang âm hưởng trầm lắng, thanh
cao, quý phái.

Bài thơ là bức tranh phong cảnh thơ mộng của buổi chiểu trên sông xứ Bắc,
thấm đượm nỗi buồn cô đơn man mác của tám hồn thi sĩ trước vũ trụ khôn cùng.
Qua đó, nhà thơ gủl gắm khối tình dành cho thiên nhiên, cho con người trong buổi
nước mất nhà tan dưới ách nô lệ của thực dân Pháp.
Bài thơ được chia thành bốn khổ, mỗi khổ đểu có một nét tâm trạng buồn
riêng và được mỏ theo không gian... Do vậy, có thể tiếp cận bài thơ theo từng khổ
để tìm ra nét đặc sắc nghệ thuật riêng của Huy Cận.
B. TIẾP CẬN TÁC PHẨM

I. Tư duy phân đôi của “Tràng giang”
Mở đầu bài thơ, tác giả khảm ngay một chữ “buồn” lên bức tranh phong cảnh:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp”. Kết thúc bài thơ, tác giả buộc chặt, gói
ghém mọi nỗi niềm trong chữ “nhở’: “Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”. Vậy
ra, buồn nhớ là âm điệu chủ đạo cừạ, Tràng giang.
Tâm trạng ấy đã chi phối toàn bộ hình tượng thơ Tràng giang. Nhìn đâu đâu
tác giả cũng chỉ thấy đơn lẻ {một), trống vắng (không một). Song nét đặc sắc nhất
của bài thơ, điều khiến Tràng giang\à Tràng giang, một hình hài, một linh hồn thơ
độc đảo và duy nhất là ở cách tư duy phân đôi. Đây là cội nguồn của nỗi buổn nhớ
kia. Nó khiến cho Tràng giang vừa là một vừa là không một vừa chỉ còn một nửa
(phân đôi) của cái tôi cái ta trohg dẩu bể cuộc đời...
Bài thơ chỉ xuất hiện hai chữ“mộf (củi một cành, một chuyến đò) song những
hình ảnh trong bài thơ thì thường ở số ít hoặc gợi lên số ít: một con thuyền, một cồn
nhỏ, một làng xa, một cánh chim... vậy nên âm hưởng chung của Tràng giang là
đơn chiếc, cỏ độc, lẻ loi. Cảnh vật dưới đất thì xa lìa, cảnh trên trời thì bảng lảng
(mây cao, núi bạc) lại được điểm xuyết bằng cánh chim trơ trọi, buồn xao xác,
nghiêng cả chiều tà.
Hai khổ thơ đầu, Huy Cận giới tiạn sự vật vào một. Đến hai khổ cuối, ý thức
đơn lẻ lớn hơn, rnạnh hơn và nỗi buồn nhớ càng da diết hơn nên lúc này xuất hiện
không một, phủ định cả cái một trước đó (không một chuyến đò, không cầu, không
khói). Điệp từ không vang lên, tạo sự trống vắng hiu quạnh vô cùng:

Không cầu gợi chút niềm thân mật,
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.
Không phải đợi đến cuối bài thơ thì âm hưởng “Nhật mộ hương quan hà xứ thị
/ Yên ba giang thượng sử nhân sầu” (Quê hương khuất bóng hoàng hôn / Trên

44