Page 47 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

(Lơ thơ tơ liễu buông mành - Tniyện Kiều) chứ hiếm khi được dùng để tả “cồn
nhỏ”. Với cách sử dụng định từ này, ta có thể hình dung được nhiều cảnh quan,
liên quan đến “cồn nhỏ”, hoặc là nhiều cồn nhỏ lơ thơ (rải rác) hoặc là cồn nhỏ
thưa thớt cây. Cách hiểu thứ hai có lẽ hợp lí hơn... Nhờ cách kết hợp từ như thế,
tác giả đã sáng tạo nên những câu thơ giàu hình tượng.
Nhưng chưa hết, câu thơ còn cả một cụm chủ vị nữa: “gió đìu hiu”. Cụm từ
này gợi nên âm hưỏng “Bến Phì đìu hiu” trong Chinh phụ ngâm của Đặng Trần
Côn. Các hình tượng thơ của Tràng giang thường được xây dựng theo nguyên tắc
gợi lièn tưởng đến những hình tượng trong thơ ca cổ. Chính vì thế nên âm hưỏng thơ
trầm mặc, trang trọng và linh hoạt vô cùng.

Câu thơ Tràng giang hàm chứa nhiều khả năng chủ vị. Do vậy dung lượng
nghệ thuật và nội hàm câu thơ cứ tăng thêm. Đây là nét đặc biệt của Tràng giang.
Bất cứ câu thơ nào của bài thơ cũng hàm chứa hai mệnh để, có khi độc lập, có khi
r.gầm phụ thuộc, ta phải thêm từ vào thì mới rõ hơn kiểu tư duy phàn đôi càu thơ,
Sóng gợn tràng giang / (sông hoặc tôi) buổn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái (chèo)/nước song song

Thuyền về / nưdc lại sầu trăm ngả
Củi một cành/(cành) khô lạc mấy dòng
Lơ thơ cồn nhỏ /gió đìu hiu...
Tác giả sử dụng biện pháp ngắt - tăng cấp, tạo nên sự chia cách, nhấn mạnh
cảm giác cô đơn buồn bã. Bài thơ xuất hiện nhiều khách thể nghệ thuật, nhưng
khách thể nào cũng buồn, không liên kết về tình cảm mà toa rập với nhau trong
dửng dưng trước nỗi niềm bơ vơ của tác giả.
Chỉ có câu kết thì không trực tiếp chứa hai mệnh đề nhưng ngẫm kĩ thì nó vẫn
được triển khai trên kiểu tư duy phân đỏi của bài thơ. Mệnh đề thứ hai ngầm ẩn.
Đấy là khói sóng trong bài thơ Thôi Hiệu. Đọc câu thơ “Không khói hoàng hôn
cũng nhớ nhà” ta thấy hiện lên trong tâm trí mệnh đề ngược lại: có khói nhớ nhà.
Dĩ nhiên sự hiện diện theo kiểu liên tưởng này chỉ xảy ra với những ai thuộc
Hoàng Hạc làu. Nét tương đồng ở đây là khói sóng và nhớ nhà. cả Thôi Hiệu,
Huy Cận đều nhớ nhà. Đừng nên vì không có khói sóng mà cho là Tràng giang
buồn hơn Hoàng Hạc lâu. Mỗi bài thơ đều hay, đều buồn, đều đẹp. Nhưng cách
thể hiện chúng thì khác nhau.
Vậy nên tinh chất đa mệnh đề của câu thơ, của tư duy thơ tạo nên sự hô ứng
chặt chẽ, diễn tả cái buồn mênh mang trong hồn thơ.
Việc phân chia hai mệnh đề như trên chỉ dừng ở mức tương đối bởi ngay trong
một câu thơ ta cũng có thể hiểu theo nghĩa của một câu trọn vẹn. Chẳng hạn xét
câu, “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp” thì “sóng gợn tràng giang” là chủ ngữ

46