Page 320 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Khi chiếc thuyền vào bờ, quan sát cận cảnh, Phùng thấy người đàn ông đánh
tới tấp vào lưng người đàn bà sau chiếc xe rà phá mìn. Phùng cảm thấy chua xót,
không ngờ sau cảnh đẹp như mơ là bao ngang trái, nghịch lí của đời thường. Một
nhận thức mới được đặt ra, đằng sau cảnh đẹp mê hổn, đằng sau hình thức hàó
nhoáng liệu cuộc sống con người có đẹp, có hạnh phúc như những gì người ta
thoạt nhìn ra không?
Người chồng do hoàn cảnh đông con, cuộc sống trên sòng nước đầy nhọc
nhằn bất trắc, nỗi lo cơm áo không lúc nào buông tha đã trỏ thành kẻ vũ phu.
Trong cái gia đình bé nhỏ ấy, bão tố thường xuyên xảy ra. Tương tự trên đại dương
ban mai đẹp như mơ ấy, những kiếp sống cơ hàn vẫn tiếp tục đày đoạ con người.
Người đàn bà đứng giữa sự ngược đãi của chồng và sự yêu thương của các
con là đầu mối níu giữ sự trọn vẹn của gia đình. Hành động của người đàn bà ấy
luôn là sự hì sinh bản thân để mọi người được hạnh phúc. Cái hạnh phúc chỉ có
được dựa trên nỗi đắng cay, cơ khổ của một kiếp người. Sự hi sinh của người mẹ,
người vợ ấy thật cao cả làm sao!
Đối diện với người đàn bà làng biển, nghe và những lời giãi bày chứa chất sâu
kín trong đáy lòng của người đàn bà khốn khổ ấy, nghệ sĩ Phùng, chánh án Đẩu
đã hiểu ra những điều thật lớn lao, sâu sắc của cuộc sống, con người - những điều
mà những người nếu chỉ sống hời hợt, nhìn thoáng qua thì không thể hiểu nổi; “...
đám đàn bà hàng chài chúng tôi cần phải có người đàn ỏng để chèo chống khi
phong ba, để cùng làm ăn nuôi nấng đặng một sắp con nhà nào cũng trên dưới
chục đứa”.
Nỗi thống khổ của con người ở đây không trực tiếp đến từ mòi trường xã hội
như bị áp bức bỏi cường hào ác bá... mà đến từ chính càn nguyên tự nhiên của
chính họ. Cái nhìn của nhà văn ở đây bao quát được một khía cạnh cơ bản của tồn
tại. Chỉ tại người đàn bà được sinh ra là xấu xí, khó lấy chồng, gần như phải theo
anh thuyền chài.... Không có sự lựa chọn, người đàn bà đó xem chồng mình là ân
nhân của cuộc đời và sau đó khi sinh con, người chồng đó là ân nhân của các con
mình. Đây chính là vòng luẩn quẩn của tạo hoá, của cái luật pháp của con tim, nó
khác với luật pháp xã hội mà Phùng và Đẩu đang vận dụng để giải thoát người
đàn bà theo họ là bất hạnh dưới ách thống trị bạo tàn của người chồng.
Cả hai nhân vật tri thức này chẳng thể nào hiểu được tâm tư của người lao
động, những người luôn thường ngày phải đối mặt với công cuộc mưu sinh. Họ
phải chọn một giải pháp khả dĩ tử tế hơn trong số các giải pháp còn lại, cho dù giải
pháp đó có khốn cùng đến đâu chăng nữa. Đấy chính là quyền của những con
người lam lũ: “Quý toà bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con
bỏ nó...” . Với họ, thế là đủ, bản chất vấn đề nằm ở mặt bằng dân trí mà người đàn
bà khốn khổ ấy đã chỉ ra; “Chị cảm ơn các chú. Lòng các chú tốt, những các chú
đâu co phải là người làm ăn... cho nên các chú đâu có hiểu được cái việc của các
người làm ăn lam lũ, khó nhọc...”.

319