Page 316 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

quá trình từ ngạc nhiên tới vỡ lẽ và “bừng ngộ”, ông bạn Đẩu của anh cũng gặp
tình huống nhận thức tương tự. Là chánh án Toà án huyện, Đẩu muốn xếp đặt mọi
việc đúng với pháp luật và cũng thuận theo lẽ phải thông thường. Thế nhưng, anh
luôn bị bất ngờ và những giải pháp “đúng đắn” mang tính lí thuyết do anh đề xuất
đã bị thực tế đời sống bác bỏ. Người đàn bà đau khổ nọ đã từ chối việc lì hôn theo
lời khuyên của anh. Anh từng không hiểu ‘Ihế nào là nỗi vất vả của người đàn bà
trên một chiếc thuyền không có đàn ông”, không hiểu cái lí của sự cam chịu ỏ
những con người sống trong vòng vây của đói nghèo và lạc hậu, cũng khống hiểu
sự đan cài rối rắm giữa tình thương và hành động tàn nhẫn, giữa niềm vui và nỗi
buồn trong một gia đình... Việc nghe chuyện của người đàn bà thuyền chài đã khơi
lên trong anh cuộc đối thoại gay gắt giữa thói quen suy nghĩ một chiều và thái độ
chấp nhận tính phức tạp muôn thuở của cuộc sống. Cuối cùng, “một cái gì mới vừa
vỡ ra trong đầu vị Bao Công của cái phố huyện vùng biển”. Rồi Đẩu có đưa ra
được giải pháp mới nào không để giải quyết “sự vụ” của gia đình thuyền chài ấy?
Điều này tác giả không nói tới. Mà biết nói làm sao bây giờ ! Cuộc sống dễ gì chấp
nhận sự sắp đặt duy ý chí của chúng ta. Hăy để các phương án giải quyết vấn đề
tự chúng hình thành trong đầu mỗi độc giả...
Nhìn bề ngoài, điều mà hai nhân vật Phùng và Đẩu vỡ lẽ trong hành trình
nhận thức không hoàn toàn giống nhau. Chằng có gì khó hiểu một khi ta đã biết
công việc và nghề nghiệp củạ hai ngưòi vốn khác nhau. Nhưng xét ỏ bề sâu, các
chân lí được giác ngộ rất thống nhất. Chuyện của Đẩu vốn được kể qua lời của
Phùng, vậy nên, nhận thức của Đẩu đã được “tích hợp” vào nhận thức của Phùng
- một nghệ sĩ. Nếu cần khái quát, ta có thể nói: vấn đề nhận thức trung tâm được
đặt ra trong Chiếc thuyền ngoài xa chính là mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc
sống. Vấn đề tuy không mới nhưng lại bắt ta phải không ngừng suy nghĩ. Mỗi nghệ
sĩ, mỗi thời kì văn học nghệ thuật sẽ có một lời giải của riêng mình.

PHAN HUY DŨNG
II- Chiếc thuyền ngoài xa và thân phận người phụ nữ
1. Là nghệ sĩ chân chính, suốt cuộc đời cầm bút phấn đấu cho công bằng và lẽ
phải, Nguyễn Minh Châu không ngừng trăn trở về số phận nhân dân, đặc biệt là
người phụ nữ và trách nhiệm của nhà văn trước cuộc đời.
Bằng khát vọng sáng tạo chân chính và bản lĩnh nghề nghiệp, Nguyễn Minh
Châu đã bứt phá khỏi vầng hào quang của chính mình trong giai đoạn văn học
trưốc 1975 và trỏ thành một trong nhũmg cây bút cách tân, mỏ đường xuất sắc cho
công cuộc đổi mới văn học của nước ta diễn ra mạnh mẽ trong những thập niên
cuối thế kỉ XX.

Từ đầu thập kỉ 1980 đến khi mất, Nguyễn Minh Châu chuyển từ phong cách
sáng tác mang đậm tính chiến đấu sử thi hùng tráng có thiên hướng trữ tình lãng

315