Page 288 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

nghèo đói, vì chết chóc trở nên bừng sinh khí. Sự sống lại bắt đầu với việc giẫy cỏ,
quét dọn,... mà mọi người ai cũng muốn góp sức vào. Cái nhìn nhân đạo ỏ đây
được ghi nhận qua hành động thiết thực cụ thể. Hôn nhân, bản chất của sự sum
họp, sẻ chia ỏ đây là nền tảng của phục sinh: “Hắn sẽ cùng vợ sinh con đẻ cái ở
đấy. Cái nhà như cái tổ ấm che mưa, che nắng. Một nguồn vui sướng, phấn chấn
đột ngột tràn ngập trong lòng. Bây giờ hắn mới thấy hắn nên người, hắn thấy hắn
có bổn phận phải lo lắng cho vợ con sau này. Hắn xăm xăm chạy ra giữa sân, hắn
cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa lại căn nhà”.
Tương lai của đôi vợ chồng “nhặt nhau” này là một tương lai đầy tràn ánh
sáng. Cuộc sống từ tăm tối hé mở một ngày mai tươi sáng qua các thế hệ con
cháu. Phải nói tấm lòng ưu ái của Kim Lân đã dành trọn cho đôi vợ chồng cơ cực
này. Cuộc sống hiện tại của họ là nỗi cùng quẫn trên trần gian những con cháu họ
quyết không thể nào như vậy. Giá trị nhân đạo đã được gửi trọn vẹn không chỉ
trong niềm tin về sự đổi đời mà chính trong hành động để có được sự đổi đời đó.
Cụ Tứ - người mẹ nghèo khổ là một mắt xích quan trọng trong chuỗi những sự
kiện, hành động thể hiện giá trị nhân đạo của tác phẩm. Bà cụ nghèo đã có suy
nghĩ thấu tình đạt lí. Người mẹ ấy xót xa vì gia cảnh nghèo không đủ điều kiện để
lấy vợ cho con. Cụ khống xem việc người đàn bà ấy theo con mình về nhà là hành
động hạ thấp nhân phẩm mà là hành động cao cả. Bà cụ thầm cảm ơn người đàn
bà xa lạ ấy về việc dũng cảm kết nghĩa vợ chồng với con trai mình. Bởi nếu không
có người đàn bà đó, chưa chắc anh cu Tràng có thể lấy được vợ: “Người ta có gặp
bưốc khó khăn, đói khổ này, người ta mới lấy đến con mình. Mà con mình mới có
vợ được”. ^
Xây dựng nhân vật cụ Tứ, Kim Lân muốn khẳng định thêm một lần nữa sự bất
diệt của khát vọng sống và tinh thần nhân bản cao quý ở những con người lao
động một đời cơ cực, tối tăm, những người luôn khiêm tốn và biết rõ giá trị và vị trí
của mình. Họ không bao giờ tự đánh giá cao mình hoặc hạ thấp người khác. Con
người được họ tòn trọng là ỏ tình người, ở nỗ lực lao động, phấn đấu vươn lên. Chi
tiết “dọn dẹp nhà cửa” nhiều lần được nhắc lại trong tác phẩm như một nỗ lực để
cứu vớt tình cảnh thực tại của người mẹ già: “Bà lão xăm xắn thu dọn, quét tước
nhà cửa. Hình như ai nấy đều có ý nghĩ rằng thu xếp cửa nhà cho quang quẻ, nền
nếp thì cuộc đời họ có thể khác đi, làm ăn có cơ khấm khá hơn”.
Sẽ là thiếu sót nếu không nhắc đến người đàn bà xa lạ mà cái tên vợ nhặt đã
ghi nhận rõ nét lí lịch độc nhất vô nhị thân phận của người phụ nữ cơ hàn này và
cũng ghi nhận diện mạo duy nhất của cô trong nền vàn học Việt Nam. Được gia
nhập xóm ngụ cư, người đàn bà vô danh ấy đã đổi mới gia đình Tràng, khuấy động
cái xóm ngụ cư nghèo theo chiều hướng tốt và mang đến cho gia đình Tràng bao
điều mới lạ: “Sự sống lan tỏa như nắng bình minh, ấm áp, hoà hợp, lâng lâng, đầy
ước vọng, niềm tin...” trong gia đình bé nhỏ của Tràng.

287