Page 287 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

lướt qua không biết hắn suy nghĩ thế nào chính là điểm mấu chốt của vấn đề. Đó
là nơi lương tri con người đang vừa chiến thắng được thói ích kỉ, dửng dưng với
đồng loại. Tràng đưa người đàn bà xa lạ về đồng thời cũng tiễn đưa mặt trái trong
hành động tư duy trong chính con người mình. Hành động đó góp phần đắc lực để
hoàn thiện nên nhân cách Tràng. Đây chính là một biểu hiện then chốt của giá trị
nhân vàn của tác phẩm.
Hoàn cảnh đói nghèo lại cộng thêm nạn đói nghèo đang thả sức hoành
hoành. Ngần ấy đã đủ cho thấy nỗi cùng quẫn của cái xóm ngụ cư nghèo ấy bi đát
đến mức nào. Trên bức phù điêu của sự bi đát đó, Kim Lân đà khắc tạc nên,
những con người với hành động phi phàm: dám hi sinh vì người khác. Ra thế, trong
tăm tối vẫn loé sáng tình người, trong cùng quẫn vẫn nuôi hi vọng về ngày mai.
Con người ta luôn tồn tại ấy là nhờ lòng lạc quan không hề nguội lạnh ấy. Thế
nhưng việc Tràng lấy vợ, đúng hơn là việc Tràng cưu mang một người phụ nữ
trong hoàn cảnh ấy quả là sự kiện quá sức tưởng tượng của người dân xóm nghèo
đó: “Nhìn theo bóng Tràng và bóng người đàn bà lủi thủi đi về bến, người trong
xóm lạ lắm. Họ đứng cả trong ngưỡng cửa nhìn ra bàn tán. Hình như họ cũng hiểu
được đòi phần. Những khuôn mặt hốc hác u tối của họ bỗng dưng rạng rỡ hẳn lên.
Có cái gì lại lùng và tươi mát thổi vào cuộc sống đói khát, tăm tối ấy của họ”.
Từ hạnh phúc của người khác, cảm thấy như là hạnh phúc của chính mình,
hoặc hi vọng cuộc sống của chính mình cũng sẽ hạnh phúc như thế,... giá trị nhân
đạo đã được đặt trong thế chiếu ứng. Hạnh phúc của một người cũng là hạnh phúc
của bao người. Cái xóm ngụ cư ấy sao mà ấm áp tình người! Chỉ có độ lượng, cảm
thông và thấu hiểu thì con ngưởi ta mới có được sức mạnh để vượt qua bao gian
khó của cuộc đời.
Lạc quan vốn là một phẩm chất cao quý của người Việt. Với Kim Lân, ông
nâng lạc quan đó thành cứu cánh, thành cơ sở chủ chốt của tính nhân văn. Bởi thê
một người phụ nữ đói rách, một anh chàng nghèo khổ kéo xe bò thuê gặp nhau
cùng dệt ước mộng về tương lai thì thử hỏi còn có cái nhìn nào lãng mạn, yêu đời
hơn? Với quyết định có phần liều lĩnh, Tràng đã sống đúng bản chất hồn hậu của
mình. Đặc biệt sau một đêm, anh thấy yêu thương và gắn bó với cái nhà của mình
một cách lạ lùng, biết lo lắng, suy nghĩ về hạnh phúc, về tương lai và khao khát đổi
đời: “Ngoài vườn người mẹ đang lúi húi giẫy những búi cỏ mọc nham nhở. Vợ hắn
quét lại cái sân, tiếng chổi từng nhát kêu sàn sạt trên mặt đất. cảnh tượng thật
đơn giản, bình thường nhưng đối với hắn lại rất thấm thìa cảm động. Bỗng nhiên
hắn thấy thương yêu gắn bó với cái nhà của hắn lạ lùng”.
Người đàn bà nghèo khổ vô danh ấy quả có sức mạnh lạ thường, hay đúng
hơn là tình cảm hoà quyện của ba con người trong ngôi nhà ấy lại có sức mạnh lạ
thường ấy. Tinh yêu (có lẽ kiểu tình cảm này không xuất hiện trong hoàn cảnh ấy),
tình người, sự cảm thông và vị tha đã khiến cho ngòi nhà trước đây ảm đạm vì

286