Page 292 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

bà đó có một không gian để khẳng định sự hiện tồn của mình, một người chồng,
một người mẹ nữa cũng giúp thị thể hiện bản ngã. Đấy là người đàn bà trong
khung cảnh hôn nhân hạnh phúc của đời mình. Sự tò mò và e thẹn của một cô
dâu mới về nhà chồng trong thị bỗng trỗi dậy. “Thị đảo mắt nhìn chung quanh” và
“ngồi mớm xuống mép giường”.
Cuốn phim về sô phận con người kia vẫn tiếp tục, lần này trên sân khấu đời
xuất hiện bà cụ Tứ. Khi bà cụ Tứ bước vào nhà, người đàn bà ấy chủ động chào
cụ bằng u. Trước mặt người mẹ chồng, thị càng rụt rè, vẫn đứng nguyên chỗ cũ,
khẽ nhúc nhích. Thái độ ngoan hiền ấy đã chinh phục được bà cụ Tứ. Cụ nhìn thị
lòng đầy thương xót. Có nghĩa cụ đã chấp nhận thị làm dâu cho dù, chỉ ngay trước
đó cả hai đều hoàn toàn xa lạ với nhau. Điểm móc nối giữa họ là cảnh ngộ cùng
nghèo và tấm lòng thông cảm, biết cưu mang đùm bọc nhau. Họ là những con
người cao cả. Hơn thế nữa, ngay trước họ là vực thẳm của cái chết cận kề, nhưng
họ vẫn đưa bàn tay run rẩy vì đói cho nhau, truyền hơi ấm cho nhau để tạo nên
một sức mạnh, để nuôi dưỡng ngọn lửa sự sống không bao giờ lụi tàn.
Câu chuyện không kết thúc vào cái buổi tối Tràng đưa người đàn bà lạ về mà
tiếp tục sang ngày hôm sau. Một buổi sáng có bình minh hé rạng để khơi lên một
cảm giác về sự mới mẻ, đổi thay: “Chưa bao giờ trong nhà này mẹ con lại đầm
ấm, hoà hợp như thế” . Cái ngày mới ấy, ẩn dụ cho một cuộc sống mới, đã đến với
người đàn bà không tên tuổi. Thị trd thành người vợ đảm đang, tần tảo. Thị thức
dậy sớm, lo dọn dẹp nhà cửa, quét tước sân vườn sạch sẽ.
Chính Tràng là người nhận ra sự thay đổi ấy ở thị: ‘Tràng nom thị hôm nay khác
lắm, rõ ràng là người đàn bà hiền hậu đúng mực không có vẻ gì chao chát chỏng lỏn
như mấy lần Tràng gặp ở ngoài tỉnh”. Thị còn tỏ ra là người biết tu chí làm ăn, biết thấu
hiểu và cảm thông cho cảnh ngộ nhà chồng.
Quan trọng hơn, người đàn bà ấy còn biết hơn Tràng về Việt Minh, sức mạnh
đoàn kết và hành động phá kho thóc Nhật chia cho dân nghèo. Người đàn bà đó
đã hướng suy nghĩ của Tràng về lá cờ đỏ của cách mạng...

Từ một người vò danh, người đàn bà dần xác định diện mạo minh. Câu
chuyện về người vợ nhặt ấy tập trung khắc hoạ chân dung của người đàn bà được
“nhặf’. Ban đầu đấy là con người bị động, bị cuộc sống áo cơm làm cho tơi tả hình
hài, nhưng cuối cùng đấy chính là con người thắp lên ngọn lửa sự sống trong ngôi
nhà của hai mẹ con nghèo heo hút. Và cả tư tưởng cách mạng cũng theo người
đàn bà kia bước vào nhà. Người vợ nhặt đã trở thành tâm điểm của sự sống.
Trong nạn đói 1945, thân phận người phụ nữ bị rẻ rúng. Xây dựng nhân vật vợ
Tràng, Kim Lân còn tố cáo xã hội đã đẩy con người đến bước đường tha hoá về
nhân phẩm vì sự đói khát.
Thế nhưng, trong cảnh ngộ bi đát, con người vẫn không chịu buông xuôi,

291