Page 297 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

thuật chúng ta. Nguyễn Trung Thành gắn bó với đề tài này từ khá sớm. Cuốn
truyện kí Đất nước đứng lên của ông từng được tặng giải Nhất Giải thưỏng Văn
nghệ Việt Nam lần thứ nhất năm 1955, ghi nhận một thành tựu xuất sắc của nền
văn học kháng chiến chống Pháp. Truyện ngắn Rừng xà nu chính là sự tiếp nối
hướng sáng tác này trên bối cảnh mới của thời đại. Ra đời giữa những năm tháng
quyết liệt, hào hùng của cuộc kháng chiến chống Mĩ (1965), Rừng xà nu đưa ta trỏ
về cùng miền đất Tây Nguyên ở thời kì chịu nhiều mất mát, đau thương nhưng kiên
cường, quật khởi. Ai đã đọc truyện ngắn Rừng xà nu chắc hẳn khó phai mờ ấn
tượng về hình ảnh cây xà nu. Đây là hình tượng nghệ thuật đặc sắc bao trùm toàn
bộ thiên truyện, tạo nên không khí sử thi, chất lãng mạn cuốn hút cho câu chuyện
về làng Xô Man bất khuất, kiên cường. Bằng cảm hứng say mê mãnh liệt, bằng
ngôn ngữ giàu giá trị tạo hình và đầy chất thơ, Nguyễn Trung Thành đã xây dựng
nên một hình tượng nghệ thuật sinh động, vừa cụ thể vừa mang ý nghĩa tượng
trưng, khái quát.
Từ khi theo dọc tuyến đường Trường Sơn từ Bắc vào, đặt chân lên khu rừng
bát ngát phía tây Thừa Thiên giáp Lào, bắt gặp cây xà nu, Nguyễn Trung Thành
đã yêu say mê vẻ đẹp loài cây đó. Xà nu là loài cây họ thông, “ấy là một cây hùng
vĩ và cao thượng, man dại và trong sạch, mỗi cây cao vút, vạm võ, ứ nhựa, tàn là
vừa thanh nhã vừa rắn rỏi mênh mông, tưởng như đã sống tự ngàn đời, còn sống
đến ngàn đời sau, từng cây, hàng vạn, hàng triệu cây vô tận..!'. Hình ảnh xà nu
như thế toát lên vẻ ngay thẳng, kiên cường, gợi cảm giác cổ xưa, vững bền muôn
thuỏ. ấn tượng xà nu cứ in sâu trong tâm trí Nguyễn Trung Thành để rồi bừng
bừng sống dậy vào mấy năm sau. Gần giữa năm 1965, khi dự định viết một tác
phẩm về miền núi Tây Nguyên, lập tức hình ảnh xà nu trỏ về trong tâm tưỏng. Nhà
văn tâm niệm: dù viết về ai, về câu chuyện gì, tác phẩm dứt khoát phải mang tên
Rừng xà nu, chắc chắn “cái truyện ngắn này sẽ bắt đầu bằng một khu rừng xà nu
(mà tôi sẽ ra sức tả một cách hết sức tạo hình, như chạm nổi lẻn vậy, có khống
gian như tượng tròn và có cả mùi vị có thể ngửi thấy được) - và truyện cũng sẽ kết
thúc bằng một cánh rừng xà nu, như một vĩ thanh cứ xa mờ dần và bất tận...”
(Nguyên Ngọc - về một truyện ngắn: Rừng xà nu). Vậy là, dù chưa sinh ra đứa
con tinh thần, nhà văn đă đặt tên trước cho nó, đã hình dung ra vóc dáng, hình hài
đáng yêu của nó. Trong phút chốc, ấn tượng xà nu tự nhiên sống dậy trong tâm trí,
khơi dòng cảm hứng cho Nguyễn Trung Thành qui tụ các chi tiết, các mảnh đời
thành nội dung cụ thể của tác phẩm.
Quả thế, truyện ngắn đã được mang tên, được kết cấu đúng như ý đồ, tâm
niệm của nhà văn. Chưa hề nói gì về con người, tác phẩm mỏ đầu bằng một trang
đặc tả cánh rừng xà nu nằm trong tầm đại bác của đồn giặc, đang ưỡn tấm ngực
lỗn của mình che chỏ cho làng Xô Man. Khép lại truyện ngắn, lại là hình ảnh
những rừng xà nu tít tắp đến chân trời trong tầm mắt của cụ Mết, Dít và Tnú khi ba

296