Page 299 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

nghệ thuật này, ấn tượng về mối quan hệ thân thiết giữa cây xà nu với con người
Tây Nguyên ở người đọc càng được khắc sâu.
Qua ngòi bút giàu tính tạo hình của Nguyễn Trung Thành, cây xà nu hiện lên
với đường nét, hình khối, hương vị thật đặc biệt, như được chạm nổi trước mắt ta.
Hình tượng này mang giá trị tả thực về một loài cây của núi rừng Tây Nguyên hùng
vĩ. Mặt khác, trong cảm húrng tự hào ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng của
miền đất Tây Nguyên, hình ảnh xà nu cũng mang ý nghĩa khái quát, biểu tượng
cho sức sống, phẩm chất của con người. Giữa vẻ đẹp xà nu với những đức tính,
phẩm chất của con ngưòi Tây Nguyên trong chiến tranh quả có nhiều tương đổng
thú vị. Không phải ngẫu nhiên mà mở đầu truyện ngắn, nhà văn dành hẳn một
đoạn dài say sưa đặc tả cánh rừng xà nu. Những ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh
xà nu được tập trung ở đoạn vàn giàu chất họa, chất thơ này.
Trước tiên, hình ảnh xà nu tượng trưng cho những đau thương, mất mát lớn
lao, cho niềm uất hận không nguôi của con người Tây Nguyên trong những năm
tháng bè lũ Mĩ ngụy khủng bố ác liệt. “Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây
nào không bi thương”. Ấy là hình ảnh làng Xô Man khi tiểu đội lính của thằng Dục
kéo về đàn áp. Súng đạn, roi vọt của chúng không từ một ai, kể cả ông bà già, con
trẻ. “Tiếng kêu khóc dậy cả làng”. Có những cây bị đạn đại bác chặt uứt ngang
nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão. Phải chăng, đó là bao cái chết thảm
thương trong làng ở nhũ'ng ngày đen tốí này: bà Nhan bị chặt đầu, anh Xút bị treo
cổ trên cây vả đầu làng, Mai và đứa con nhỏ bị đánh đập dã man đến chết bằng
gậy sắt... Những con người ấy chính là nhữhg cây xà nu bị cắt lìa khỏi mảnh đất
quê hương. Mất mát lớn lao này càng làm nóng bỏng hơn niềm uất hận. Hình ảnh
dòng nhựa xà nu ứa ra ỏ chỗ vết thương, dần dần bầm lại, đen và đặc quyện lại
thành từng cục máu lớn như biểu trưng cho lòng căm hờn được cô nén để chờ dịp
bùng lên thành sức mạnh phản kháng.
Chính từ trong đau thương, bất chấp sự khủng bố của kẻ thù, dân làng Xô
Man đã bất khuất vùng dậy. Hình ảnh xà nu tượng trưng cho sức sống mành liệt
của con người trong chiến tranh. Trong rừng, ít có loại cây sinh sôi nảy nở khỏe
như vậy. Ngọn xà nu xanh rờn, hình nhọn mũi tên, lao thẳng lên bầu trời. Những
vết thương trên thân xà nu chóng lành như trên một thân thể cường tráng. Hàng
ngàn, hàng vạn cây xà nu tạo thành cánh rìừig xà nu hùng vĩ như tấm áo giáp che
chở cho làng Xô Man... Nguyễn Trung Thành không kìm nén cảm xúc tự hào trước
vẻ đẹp cường tráng của cây xà nu cũng như con người Tây Nguyên kiên cường
trong bão táp chiến tranh, cả làng Xô Man không ai khai chỗ ỏ của cán bộ, chỗ ẩn
nấp, giấu vũ khí của du kích dù kẻ thù khảo tra tàn bạo. Chứng kiến cảnh tượng
đau thương của dân làng, của gia đình Tnú, thanh niên Xô Man theo lệnh cụ Mết
đã dùng giáo, mác, dao, rựa bất ngờ xông ra giết chết cả tiểu đội lính giặc. “Xác
mười tên lính giặc ngổn ngang quanh đống lửa đỏ”. Tức nước ắt phải vỡ bờ. Không

298