Page 273 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

người phụ nữ miền núi trong xã hội cũ. Phát hiện ra điều này, đồng nghĩa với việc
nhà văn đứng về phía những thân phận cơ hàn ấy để nói lên tiếng nói đòi quyền
sống chính đáng của con người.
Cũng như Mị, cuộc đời A Phủ điển hình cho nỗi khổ của người đàn ông miền
núi. Yêu chuộng tự do và lẽ công bằng, A Phủ đánh A sử, con thống lí khi hắn có
hành vi ngang ngược. Nhưng ngay lập tức, A Phủ phải đối diện vối một kết cục bi
thảm, cái kết cục của một thứ chân lí quái gở: chân lí thuộc về kẻ mạnh. A Phủ bị
trói, bị đánh, bị phạt vạ 100 đổng bạc trắng chỉ vì tội đánh con quan. Đấy là cả
khối tài sản lớn. Món nợ đó, cũng như nợ của bố mẹ Mị là tiền đề cho sự nô dịch
mà thống lí Pá Tra áp đặt lên anh. Không có tiền, anh phải ở cho nhà thống lí trừ
nợ. Từ đó, A Phủ bước vào địa hạt của cái nợ truyền kiếp. Đây là lời phán quyết
của thông lí Pá Tra: “Mày không có trăm bạc thì tao cho mày vay để mày ở nợ.
Bao giờ có tiền giả thì tao cho mày về, chưa có tiện trả thì tao bắt mày ỏ làm con
trâu, con ngựa cho nhà tao. Đời mày, đời con mày, đời cháu mày tao cũng bắt thế,
bao giờ hết nợ tao mới thôi” .
Kèm theo nghi thức vay nợ lạ lẫm đó là nghi thức cúng ma lạ đời mà đã từng
ràng buộc Mị; “A Phủ cúi sờ lên đổng bạc trên tráp, trong khi Pá Tra đốt hương,
lầm rầm khấn gọi ma về nhận mặt người vay nợ. Pá Tra khấn xong, A Phủ cũng
nhặt xong bạc” rồi đặt xuống, Pá Tra lạl trút chỗ bạc ấy vào lại trong tráp. Sự ràng
buộc bằng thần quyền kết hợp vói quân quyền độc đoán là phương thức hữu hiệu
để giai cấp thống trị nô dịch tàn hại dân nghèo.
Đi ở trừ nỢ cho nhà thống lí Pá Tra, cuộc sống tự do của A Phủ chấm dứt. A
Phủ phải làm quần quật ở ngoài rừng. Cuộc sống nô lệ đó được đẩy lên đỉnh điểm
khi A Phủ làm mất một con bò. Pá Tra không cho anh cơ hội chuộc lỗi lầm. A Phủ
bị trói, bị đánh, bị bỏ đói, bỏ khát mấy ngày liền chờ chết... chỉ vì làm mất một con
bò. Sức tố cáo tội ác bọn cường hào tập trung nhất ở chi tiết này. Thân phận con
người trong mắt chúng không bằng thân phận một con vật. ở đây có sự so sánh
tương đồng giữa Mị và A Phủ. Hai mảnh đời bị đẩy vào nhà thống lí Pá Tra không
được xem như là những con người bình thường nữa. Họ ở dưới mức người. Họ
không được đối xử như một con người. Sự chà đạp lên nhân quyền con người quả
là hết chỗ nói.
Hình phạt thống lí Pá Tra dành cho A Phủ chẳng khác gì cách thức phạt phạm
nhân thời trung cổ: A Phủ vác ra cái cọc gỗ rồi lấy cuộn dây mây trên gác bếp
xuống. Tự tay A Phủ đóng cọc gỗ xuống bên cột. Pá Trá vẫn đứhg đấy, bấy giờ
đẩy A Phủ vào chân cột, hai bàn tay bắt ôm quặt lên. Rồi dây mây quấn từ chân
lên vai, chỉ còn cái cổ và đầu hơi lúc lắc được. Đàn bà trong nhà, mỗi khi qua đều
cúi mặt. Không một ai dám hỏi, cũng không ai dám nhìn ngang mặt.

272