Page 267 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ

N G U Y Ễ N T U Â N
Là một trong số 15 bài được in trong tập tuỳ bút Sông Đà, xuất bản năm 1960,
Người lái đò sõng Đà là kết quả của nhiều dịp Nguyễn Tuân đến vói Tây Bắc, đặc
biệt là chuyến đi thực tế năm 1958.
Tác phẩm tiêu biểu cho giai đoạn sáng tác sau Cách mạng tháng Tám của
Nguyễn Tuân. Hình tượng sông Đà trong tác phẩm đã ghi nhận dấu ấn thiên tài
của nhà văn trong tái hiện hiện thực. Qua đó, tác phẩm thể hiện tình yêu và niềrn
tự hào nhà văn dành cho đất nước thương yêu.
Sông Đà là nguồn mạch vô tận trong sáng tạo nghệ thuật. Đấy là con sông có
“cá tính”: “Chúng thuỷ giai đông tẩu / Đà giang độc bắc lưu” (Mọi con sông đều
chảy theo hướng đông, Chỉ có sông Đà theo hướng Bắc, Nguyễn Quang Bích).
Vì vậy, sông Đà trở thành dòng sông ánh sáng, dòng sông của nhiều nguồn
mạch sáng tạo cho thơ, nhạc, hoạ... Đến Nguyễn Tuân, bằng tài năng và phong
cách độc đáo của mình, dòng sông ấy càng trỏ nên hấp dẫn, gợi cảm, làm đắm
say hàng triệu con tim người đọc. •
Bằng nghệ thuật nhân cách hoá và vận dụng nhiềiíliên tưởng hấp dẫn, sông
Đà dưới ngòi bút Nguyễn Tuân trỞ ỊỊên.một “nhân vật” có diện mạo, có tâm lí vơi
hai nết tính cách tiêu biểu là vC|b'|ịlJn^ dữ^ vừa lìết sức trữ tình; “Tôi có bay tạt
ngang qua sông Đà mấy lần, và' tíiẩy đó cOng fà thêm cho mình một góc độ nhìn
một cách nhìn về con sông Tây: Bắc hungbạo và trữ tình”.
Với tính cách là cọn sõng ỉụinậ bạo, sông Đà là “kẻ thù số một” của con
người. Mang sức mạnh siêu phàm sẵn có của mình, nó sẵn sàng cướp đi mạng
sống con người. Tính chất hung bạo ấy ra đời trên cơ sở của sự hùng vĩ của dòng
sông. Để khắc hoạ tính cách của sông Đà, tác giả đã dựng lại khúc sông nguy
hiểm: “Hùng vĩ của sông Đà không phải chỉ có thác đá. Mà nó còn là nhũrig cảnh
đá bờ sông, dựng vách thành” , chẹt lòng sông Đà như một cái yết hầu. cảnh
tượng hùng vĩ của dòng sông, dưới cái nhìn nhân cách hoá của sự quan sát thấu
đáo, trở nên lung linh đa diện mạo, đầy cá tính đến bất ngờ.
Đó là quãng Hát Loóng dài hàng cây sô' “nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió,
cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ người
lái đò sông Đà nào tóm được qua đấy” .
Một đoạn sông khác ỏ quãng Tà Mường Vát phía dưới Sơn La, sông Đà là cái
hút nước “xoáy tít đáy” . “Có những thuyền đã bị nó hút tụt xuống, thuyền trồng
ngay cây chuối ngược rồi vụt biến đi, bị dìm và đi ngâm dưới dòng sông đến mươi
phút sau mới thấy tan xác ỏ khuỳnh sòng dưới”.

266