Page 255 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

mất bố kia thực chất chỉ là do cụ đang nhắm nghiền mắt lại để mơ màng cái giây
phút được thiên hạ trầm trồ khen già, khen đám ma to, khen cái gậy chống tang
gia đẹp như thể một diễn viên đang chờ phút được lên sân khấu diễn kịch trước
công chúng vậy.
Cũng như vậy, trong cái cách đi đi lại lại, vò đầu, bứt tóc, đăm đăm chiêu
chiêu của Văn Minh, con cụ cố Hồng mà ai cũng tưởng ông ta đang căm hờn cái
định mệnh khắc nghiệt đã cướp ông nội của anh ta kia kì thực là y đang băn khoăn
về vấn đề mời luật sư đến chứng kiến cái chết trên thực tế của cụ tổ để từ đây mà
đi, việc chia của không còn là câu chuyện lí thuyết viển vông nữa; là sự quá bối rối
về vấn đề không biết xử trí thế nào trước tình thế nan giải giữa hai cái tội nhỏ với
một cái công to của Xuân.
Cứ thế, từ từng nhân vật cho đến cả cái xã hội thượng lưu tư sản nửa mùa ấy
bị Vũ Trọng Phụng lật tẩy. Để đằng sau nhà cửa, ngựa xe và các mốt áo quần
sang trọng, hợp thời trang tất cả chúng chỉ là lũ ngợm nông cạn, phù phiếm, trần
tục, giả dối đang vứt bỏ mọi giá trị truyền thống mà lao vào cái vùng sáng Âu hoá
như một lũ thiêu thân.

c/Nghệ thuật pha trộn giọng điệu để tạo giọng điệu mới
- Giọng hài hước bông đùa pha trộn với giọng châm biếm, công kích
- Giọng giễu nhại pha trộn với giọng giả vờ nghiêm trang
- Giọng tường thuật khách quan pha trộn với bình luận dí dỏm mà cay độc.
d/Nghệ thuật pha trộn từ ngữ để tạo từ ngữ mới
Tiếng khóc; Hứt... hứt..hứt... của Phán mọc sừng trong đám tang cụ tổ rõ ràng
là độc nhất vô nhị. Trong muôn vàn cung bậc của nỗi đau thương phát ra bằng âm
thanh ta chưa từng nghe cái thanh âm nào lại lạ như thế. Vũ Trọng Phụng đã tạo
ra nó dựa trên cơ sở nào? Bởi trong bụng Phán mọc sừng vui, đang hoan hỉ với
tiếng cười Hì...hi... hi... do số tiền vài nghìn đồng được chia nhờ cái chết của cụ tổ
nhưng ngoài mặt thì y không thể không làm ra bộ đớn đau, thương tiếc nên nó
phải vờ khóc Hu., hu..hu... Vũ Trọng Phụng đem trộn cả hai thứ ấy vào nhau,
thành ra cái tiếng Hút... hứt...hứt... quái lạ ấy. Kĩ thuật pha trộn từ ngữ này của Vũ
Trọng Phụng còn được sử dụng vài lần nữa trong một số sáng tác. Điển hình là
tiếng Nhịa của ông cụ thân sinh Nguyễn Văn Phúc trong Trúng số độc đắc. Tiếng
khóc quái lạ ấy của nhân vật nhìn ở góc độ khác còn là một thứ tín hiệu để gọi đối
tác nhằm hoàn thành công việc thanh toán tiền công cho Xuân, kẻ đã tình cờ gây
ra cái chết của cụ tổ ngay trong đám tang!
N G U YỄN V Ă N PHƯỢNG

254