Page 247 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

4. Trong Đời thừa, qua nhân vật Hộ, Nam Cao đã phát biểu những ý kiến sâu
sắc tiến bộ về quan điểm nghệ thuật.

- Một tác phẩm văn học chân chính phải chứa đựng tư tưởng nhân đạo: "Một
tác phẩm thật giá trị, phải vượt lên bên trên tất cả các bờ cõi và giới hạn, phải là
một tác phẩm chung cho cả loài người. Nó phải chứa đựng một cái gì lớn lao,
mạnh mẽ, vừa đau đớn, lại vừa phấn khỏi. Nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự
công bình... Nó làm cho người gần người hơn".
- Nam Cao phát biểu rất hay, rất sâu sắc về bản chất sáng tạo và yêu cầu tìm
tòi khám phá của nghề văn: "Văn chương không cần đến những người thợ khéo
tay, làm theo một vài kiểu mẫu đưa cho. Văn chương chỉ dung nạp những người
biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những cái gì
chưa có...".
- Nghề văn là một nghề cao quý, nhà văn phải có lương tâm và trách nhiệm
đối với người đọc, đối với cuộc sống.
5. Đời thừa thể hiện nghệ thuật viết truyện ngắn già dặn, đạt tới trình độ bậc
thầy của Nam Cao.
a) Cách dựng truyện tự nhiên, dung dị nhưng vẫn gây được ấn tượng sâu đậm
và tạo được hiệu quả nghệ thuật cao.

Nam Cao đã miêu tả diễn biến luẩn quẩn, bế tắc của nhân vật Hộ qua hai
vòng. Vòng một, nhân việc cắt nghĩa, giải thích thái độ của Từ đối với chồng, giới
thiệu mâu thuẫn nội tâm và bế tắc lâu nay của Hộ. Vòng hai, đặc tả một trường
hợp cụ thể của mâu thuẫn nói trên. Cách dựng truyện như thế đã tạo được ấn
tượng sâu đậm về sự luẩn quẩn không lối thoát của văn sĩ Hộ.
b) Xây dựng thành công một nhân vật thuộc loại nhân vật tư tưỏng (nhân vật
Hộ) nhưng vẫn có bản chất xã hội xác định. Hộ đúng là một văn nghệ sĩ (say mê
văn chương, dễ bốc đồng khi cao hứng, luôn luôn không bằng lòng với mình, vừa
kiêu ngạo, vừa dễ bi quan...). Tuy nhiên, bản chất Hộ vốn là một con người giàu
tình thương, nhất mực nhạy cảm với nỗi bất hạnh, đau khổ của người khác. Xây
dựng được một nhân vật như thế là do Nam Cao có biệt tài miêu tả và phân tích
tâm lí nhân vật.
c) Giọng vàn của tác phẩm rất đặc sắc. Nhân vật Hộ trong tác phẩm có đời
sống tinh thần gần gũi với tác giả, nhưng câu chuyện về Hộ lại được kể bằng một
giọng điệu khách quan, dửng dưng, pha chút khinh bạc. Điều đó đã tạo nên ỏ tác
phẩm một chất giọng chua chát, xót xa, cay đắng, cười ra nước mắt, rất Nam Cao.

T R Ầ N Đ ĂN G SUYỂN

246