Page 238 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

quả không phải là tối ưu; rạch mặt ăn vạ. Mục đích là gây hoạ cho Bá Kiến. Giả
thiết đặt ra ỏ đây là tại sao ngay lần ấy Chí Phèo không đâm chết Bá Kiến mà phải
đợi mãi sau này khi bị Thị Nỏ cự tuyệt, Chí mới hành động? Chí Phèo muốn dùng
sức mạnh côn đồ để uy hiếp Bá Kiến nhưng thực chất việc làm của Chí lại bộc lộ
sự yếu thế của Chí. Chí phải mượn rượu, khi không có rượu, cái sợ cố hữu trong
Chí trỗi dậy. Thì ra, trước Bá Kiến bao giờ Chí cũng sợ hãi nên ước muốn xàm hại
để báo thù của Chí sẽ chẳng mang lại kết quả như mong muốn. Cuối cùng, chính
nỗi sỢ hãi cố hữu của Chí đã biến Chí thành công cụ trong tay Bá Kiến.
Cần lưu ý, Chí Phèo chỉ gây ra tội lỗi trong lúc say. Say là biện pháp hữu hiệu
để Chí chôn vùi ý thức. Chí sợ ý thức thức tỉnh sẽ mang lại cho mình nỗi đau đớn
vô bờ. Như thế, nếu tỉnh rượu, ý thức làm người của Chí sẽ trỗi dậy. Nhưng đã trót
thành quỷ dữ thì Chí khó có thể được xã hội chấp nhận trỏ lại vào cộng đồng
những con người bình thường. Chí luôn ý thức được điều đó. Chính vì thế bi kịch
của Chí diễn ra thường trực và ngay trước khi gặp Thị Nỏ, Chí đã tự trang bị cho
mình một kiểu vô thức mới: vô thức của sự lãng quên.
Đánh mất lịch sử, con người không còn là người nữa. Chí không thể không
nhớ nổi tuổi của mình mà không còn khả năng giao tiếp với xã hội. Hắn mỏ miệng
ra là chửi, sống trong lãng quên Chí muốn tự đánh mất mình. Nhưng khi bản năng
tính dục được khơi dậy, Chí móc nối cuộc đời quỷ dữ của mình vối Thị Nở và hi
vọng thị sẽ đưa Chí trở về với mọi người. Xem ra, bản nàng hướng thiện là bản
năng có sức mạnh vô song hơn mọi bản năng khác. Nó luôn chờ cơ hội để lên
tiếng đòi quyền lợi chính đáng cho bản thân mình. Chí muốn làm người lương
thiện.
2.5. “Ai cho tao lương thiện”
Bỏi khi đã được nếm mùi nhục cảm, khi đã biết lắng nghe được tiếng nói của
những con người bình thường, khi "nghĩ đến rượu" hắn biết "rùng mình" thì Chí
không còn là quỷ dữ nữa. Hắn mềm yếu như trước đây đã từng mềm yếu. Hắn ý
thức ra rằng hắn không phải là kẻ mạnh mà "muốn ác, phải là kẻ mạnh". Do vậy,
hắn không thể nào ác. Hắn đã biết "hối hận về tội ác"... Hàng loạt nhận thức này
đang dần đưa Chí trở lại với cuộc đời, với bản tính thiện sơ khai của nó. Nếu Thị
Nỏ chấp nhận Chí...
Nhưng giả thiết ấy sẽ chẳng bao giờ thành hiện thực. Cho dù thị có "kiêu ngạo
vì đã cứu sống cho một người," cho dù thị "thấy ngưỡng ngượng mà thích" khi nghĩ
đến hai chữ vợ chồng... thì thị vẫn chịu khuất phục bởi một bản năng xâm hại tối
thượng: tinh đõ' kị của con người, mà nguy hại thay lại là của người có quyền uy
tuyệt đối. Bản năng tính dục trong Thị Nở không thắng được bản năng xâm hại
của bà cô. Đấy là điểm khác biệt giữa Thị Nỏ và Chí Phèo. Và đấy là nguyên nhân
trực tiếp dẫn tới cái chết của Chí. ở đây ta không thể trách Thị Nỏ. Bởi ngay từ đầu
Nam Cao đã cho thị là người dở hơi rồi cơ mà.

237