Page 235 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

mọi vấn đề mang tính xã hội đều xuất phát từ những xung đột rất thầm kín, đầy
bản năng của con người. Tầng sâu của dục vọng xác thịt, tuy không được người kể
đặc tả nhưng nó là xuất phát điểm để tạo nên chuỗi xung đột tiếp theo, qua đó
những vấn đề thời đại, xã hội mới có dịp phát lộ.
2.3. “Anh hùng làng này cóc thằng nào bằng ta!”
Bản năng tính dục và xâm hại chi phối mạnh mẽ cách xây dựng hệ thống
nhân vật của thiên truyện. Hầu hết các nhân vật trong truyện nếu không gặp bi
kịch (vì đây là câu chuyện viết về bi kịch của cả người bị áp bức lẫn kẻ đi áp bức)
về tính dục thì cũng gặp bi kịch về xâm hại. Bảng thống kê sau sẽ cho chúng ta
thấy rõ điều đó.
TT Nhãn vật Tính dục Xâm hại
1 Chí Phèo X X
2 Bá Kiến X X
3 Binh Chức X X
4 Năm Thọ X
5 Thị Nỏ X
6 Bà cô Thị Nở X
7 Bà Ba X
8 Con gái Tự Lãng X
9 Đội Tảo X
10 Lí cường X
11 Mụ hàng rượu
12 Tự Lãng , ^
Trong số mười hai nhân vật xuạt hiện trong tác phẩm (trừ một vài nhân vật
phụ khác như bà cả, bà Hai (vợ tìá Kiến), vợ Đội Tảo...) thì mụ hàng rượu và Tự
Lãng tuy được miêu tấ trực tiếp trong quan hệ với Chí Phèo nhưng ta khó xác định
được hai kiểu bản năng gốc như đã chi phối mười nhân vật còn lại. Mụ hàng rượu
là nhân vật không quan trọng của tác phẩm nên Nam Cao không tập trung đặc tả.
Tuy nhiên, Tự Lãng vẫn có vai trò quan trọng trong diễn biến truyện. Có thể xem
lão là một cái tôi đồng dạng vói Chí Phèo. Lão lớn tuổi h "n Chí ião cô độc vì bảy
tám năm nay "vợ lão chết", "con gái lão chửa hoang bỏ lão đl" nên lão buồn (cũng
có phần vì dục tính libiđõ không được giải tỏa), lão tìm nguồn vui từ rượu. Lảo gọi
bạn rượu tình cờ Chí Phèo là "ông bạn lạc đường ỏ cung trăng". Triết lí mời rượu
của lão là "có giàu có sang, có làm nên ông cả bà lớn nữa, chết cũng không ai gọi
là "cụ lốn mả"! Lão sống đến hơn năm mươi năm rồi mà chưa thấy một cụ lớn mả
nào sốt! Chỉ có cái mả, cái mả đất. Ai chết cũng thành cái mả, say sưa chết cũng
thành cái mả, lo gì?" Chí Phèo tỏ ra đồng cảm với Tự Lãng và gián tiếp Tự Lãng
giúp Chí thức tỉnh lương tri. "Người ta đứng lên bằng cái gì?". Câu hỏi bâng quơ
này lúc đó Chí Phèo chưa trả lời song nó hẳn vẫn đồng hành trong tâm trí Chí để

234