Page 23 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

có một tên gọi mới cho chúng. Chưa thỏa mãn với cách gọi tên mới, nhà thơ đã
đưa tiếp một so sánh độc đáo làm vật chất hoá, vật thể hoá cả cái rất trừu tượng,
là thời gian: Tháng giêng ngon như một cặp môi gần. Trong văn học Việt Nam, đã
có ai nói được về sự khêu gợi, mời mọc, hấp dẫn của cuộc đời một cách lạ lùng và
đầy ấn tượng đến như thế?
Vội vàng không phải là bài thơ tình thuần túy hiểu theo nghĩa hẹp của từ này.
Nhưng điều đó không ngăn cản nhà thơ tình yêu hoá mọi thứ, mọi quan hệ lọt vào
trong nhãn giới của minh. Những ong bướm, hoa, cành tơ, yến anh ở đây là ẩn dụ
chỉ tuổi trẻ yêu đương và tuần tháng mật, khúc tình si là ẩn dụ chỉ trạng thái nồng
nàn, đắm đuối của tinh yêu. Còn những riết, say, thâu, cắn, hôn thì đã quá rõ.
Chúng chính là những sự thể hiện dầy đủ nhất của một tình yêu ở giai đoạn cao
trào. Cũng thế, phải nhờ con mắt của một nhà thơ tình yêu, cái ngon của tháng
giêng mới được hình dung như cái ngon của cặp môi gần - tức là cặp môi đang hé
mở, khát khao, chờ đợi (và, nói vui một chút, phía trên cặp môi ấy là một đôi mắt
đang hờ khép êm ả, dịu dàng...).
Với cách diễn tả đặc biệt như vậy, Xuân Diệu muốn nói cùng ta rằng tuổi trẻ
và tình yêu chính là mặt trời của sự sống (V. Huy-gô đà từng phát biểu: “Cuộc
sống là hoa, tình yêu là mật trong hoa”). Và này đây ánh sáng chớp hàng mi -
thêm một câu thơ thể hiện cảm nhận trên một cách hết sức rõ nét. Với kẻ si tình, si
mê sự sống, hàng mi của người đẹp mỗi lần chớp nhẹ là một lần nó toả chiếu ánh
sáng ra cả vũ trụ (trong thơ Xuân Diệu, cái tứ này đã được thể hiện nhiều lần trong
các câu, các bài khác nhau: ánh sáng ban từ một nét tay - “Dâng”; Tâm trí còn
kinh trận gió ngườiư Bốn bề không khí bỗng reo tươi/ Một luồng ánh sáng xô qua
mặư Thắm cả đường ơi, rực cả đời - “Tình qua”...| Đặc biệt, với câu thơ Tháng
giêng... đã dẫn, Xuân Diệu đã thực sự lấy cài đẹp của con người tuổi trẻ làm thước
đo để đánh giá mọi thứ trên đời (ý của GS. Nguyễn Đăng Mạnh).
Ngày xưa, các thi nhân đã không ít lần than thở nỗi đời quá ngắn, ngắn như
thời gian bóng ngựa trắng vụt qua khe cửa {bạch câu quá khích) khiến cho mái tóc
xanh chẳng mấy chóc đã bạc phơ (Triêu như thanh ti, mộ như tuyết - Sáng như tơ
xanh, chiều đã tuyết - Tương tiến tửu, Lí Bạch). Tuy nhiên, về cơ bản, các thi nhân
xưa vẫn nhìn thời gian bằng cái nhìn bình tĩnh, bởi thời gian đối với họ là thời gian
tuần hoàn, chẳng mất đi đàu. Con người vốn là một bộ phận không thể tách rời
của trời đất, thiên nhiên nên chẳng phải sợ sau khi chết tất cả tan biến vào hư
không. Xuân Diệu là người luôn bị ám ảnh bỏi thời gian, luôn lo sợ sự chuyển động
của tháng ngày, giờ khắc, bỏi thế, bao giờ cũng có tâm thế nôn nao và cử chỉ vội
vàng, hối hả. Là một đại biểu của Thơ mới - trào lưu thơ của sự thức tỉnh ý thức cá
nhân - thi nhân thấy thời gian cuộc đời lúc này là thời gian tuyến tính. Nó trôi đi và
mang theo sự héo úa, rơi rụng, phai tàn. Con người không còn đồng nhất với vũ trụ
nên vũ trụ có thể tồn tại vĩnh viến, xuân có thể đi rổi lại về nhưng thời gian cuộc đòi

22