Page 222 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

II* Dấu ấn của chủ nghĩa hiện đại trong Hai đứa trẻ
1. Thạch Lam bắt đầu hoạt động văn học từ 1931, và là một trong những cây
bút chính của nhóm Tự Lực Văn đoàn, ông vừa tham gia biên tập các tuần báo
Phong hoá, Ngày nay vừa tích cực viết truyện ngắn, tuỳ bút, tiểu luận.
Là thành viên tích cực trong nhiều chủ trương của nhóm Tự Lực văn đoàn
nhưng sáng tác của Thạch Lam chảy riêng một dòng, ông thường hướng ngòi bút
về phía những người lao động bần cùng sống trong những làng quê bùn lầy nước
đọng, những người dân nghèo thành thị lay lắt chốn phồn hoa, những kiếp người
kiếm sông bằng những nghề vất vả, tủi cực trong những khu hành lạc lắm bùn nhơ
hay khu ngoại ô nghèo khổ, buồn và vắng.
Ngoài phóng sự Hà Nội ban đém kí tên Việt Sinh và vài tiểu phẩm, Thạch
Lam để lại sáu cuốn sách nhỏ: Gió đẩu mùa (1937), Nắng trong vườn (1938),
Ngày mới, (tiểu thuyết, 1939), Theo giông, (tiểu luận, 1941), Sợi tóc (1942), Hà
Nội băm sáu phố phường (1943). Một số truyện ngắn ciia Thạch Lam trong ba tập
Gió đầu mùa, Nắng trong vườn, Sợi tóc và trên dưới'chục bài trong tập tuỳ bút Hà
Nội băm sáu phố phường là một chuỗi tác phẩm viết khá đều tay, mỗi quyển đều
có một số truyện thật hay, xứng đáng xếp vào loại những sáng tác thực sự có giá
tri của văn xuôi Việt Nam trong thế kỷ hai mươi.
Thạch Lam sở trường về truyện ngắn - trữ tình. Sự đan xen hài hoà hai yếu tố
hiện thực và lãng mạn là nét đặc sắc trong phong cách của ông.
Sáng tác của Thạch Lam không tập trung vào việc tạo dựng cốt truyện do đó
thường ít sự kiện, biến cố và hành động nhưng vẫn đầy hấp dẫn bỏi thiên hướng đi
vào thế giới nội tâm nhân vật qua việc ghi lại nhũng cảm giác mơ hồ, mong manh và
thể hiện bằng một lố! viết nhẹ nhàng, kín đáo, tế nhị.
2. Thạch Lam khác với nhiều người cầm bút cùng tiiời và cả với hai người anh
nổi tiếng của mình ỏ một quan niệm sáng tạo mang tinh thần hiện đại. Ý thức về
sứ mệnh của người nghệ sĩ, khiến Thạch Lam từng khao khát dùng văn chương
như một vũ khí thanh cao và đắc lực nhằm làm thay đổi một thế giói giả dối và tàn
ác nhưng ỏng không chíi trương viết các tiểu thuyết luận đề hay hiện thực phê
phán để lên án hoặc kêu gọi công chúng bằng những mục đích cụ thể và trực tiếp.
Thạch Lam không kêu gọi cải cách cũng không chủ trương giáo huấn, đối với ông,
cõi đời dẫu phong phú và phức tạp, thiện ác chen nhau, nhưng con người sinh ra
không ai vốn thiện sẵn hay vốn ác sẵn, con người rất có thể sa ngã, sai lầm, thậm
chí gây nên tội ác vì ranh giới giữa cái thiện và cái ác thực chất chỉ cách nhau một
sợi tóc. Tuy nhiên, nhiều khi, người ta có thể vì một nguyẻn cớ rất tình cờ mà bỗng
thay đổi cá tính, nhân cách hay vận mệnh. Những nguyên cớ bé nhỏ, đôi khi có vẻ
vụn vặt ấy thường ngẫu nhiên đến với mỗi người vào một thời điểm bất ngờ nào
đó, cũng không gây sóng gió hay bão táp gì trong lòng người nhưng lại mang sức
mạnh đánh thức bao giá tri vô danh trong tâm hồn khiến họ bỗng nảy sinh cái nhu

221