Page 220 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

GS. Phong Lê trong Lời giới thiệu về Thạch Lam đã nhận định về Hai đứa trẻ:
“Một truyện không có chuyện, mà ngập đầy không khí và tâm trạng. Không khí
một cảnh quê, nơi có một ga xép nhỏ, một chuyến tàu đúng giờ ấy, khắc ấy chạy
qua mà mang được chút dư âm, dư vị tỉnh thành... Và từ dư âm, dư vị đó mà đưa
con người vào một tâm trạng buồn vui lẫn lộn, trước một cái gì vừa thuộc về quá
vãng, vừa hướng tới tương lai”^^'.
Khác với những đánh giá về sự khai thác tuyệt vời tâm trạng nhàn vật của
Thạch Lam, nhà nghiên cứu Vàn Tâm chú ý tính dàn tộc của hồn văn Thạch Lam;
“sức hấp dẫn chủ yếu của những trang viết Thạch Lam là ỏ tâm hồn dân tộc”^^.
Bên cạnh đó, TS. Phan Huy Dũng, tập trung khảo sát các bình diện nghệ thuật
ngôn từ của tác phẩm và khẳng định: “Hai đứa trẻ là tác phẩm giàu tính nghệ
thuật. Tác giả đã rất ung dung, thoải mái khi xử lí chất liệu hiện thực. Tất cả chất
liệu đã được tổ chức lại nhằm khơi dậy ở người đọc những cảm xúc nghệ thuật
thuần khiết. Nhà văn đưa họ vào thế giới của ông, thôi miên họ, sau đó để họ tự
ngẫm nghiệm và rút ra những bài học cần thiếf‘^'. TS. Nguyễn Thành Thi tập
trung sự chú ý của mình vào “Bóng thức của kinh kì” trong Hai đứa trẻ: “May sao,
cái bóng kinh kì kia vẫn thức: một chút sáng rực, một chút vui vẻ, một chút huyên
náo của nó, đêm đêm vẫn vụt qua phô huyện, như một vệt sao dài, như một niềm
an ủi nhỏ nhoi, dù chỉ để mà ngắm mà nhìn hay đứng từ xa mà nhìn mà ngắm”''‘L
TS. Chu Văn Sơn thì khẳng định qua việc đợi tàu của hai đứa trẻ, “Thạch Lam đã
thấy trong đó chứa đựng một khát khao không phải của riêng hai đứa trẻ; khao
khát đổi đờ/! Cần phải thay đổi cái thế giới tăm tối này đi”®...
Những trích dẫn trên đây chỉ là số ít trong vô vàn các kiến giải về Hai đứa trẻ.
Dễ nhận thấy ở các công trình này là sự chú ý dành cho tâm trạng nhân vật. Việc
khai thác tâm trạng đã chạm đến hàng loạt thuật ngữ có liên quan như hiện thực
tâm trạng, cốt truyện tâm lí... Đây chính là điểm khác biệt của Thạch Lam với các
nhà hiện thực và thậm chí ngay cả các thành viên Tự Lực văn đoàn.
Thạch Lam từng quan niệm “Có hai lối quan sát: một lối quan sát bề ngoài và
một lối quan sát bề trong. Trông bề ngoài thì chỉ thấy được cái trạng thái sự vật
của một cảnh tượng (...) Người ta có thể tập nghe cho tinh tường, tập trông cho
chu đáo, nhưng không có con mắt của linh hồn thì không bao giờ soi thấu được cái

(1) Phong Lê, Tuyển tập Thạch Lam, Sđd, tr. 15.
(2) Văn Tâm, Hai đứa trẻ, in trong Giảng văn văn học Việt Nam. NXB Giáo dục, H.,
1997, tr. 351.
(3) Tiếng nói tri âm, NXB Trẻ, 1994, tr. 154.
(4) Nguyễn Thành Thi, Đặc trưng truyện ngắn Thạch Lam, NXB Giáo dục, 1999, tr. 196.
(5) Phân tích - binh giảng tác phẩm văn học 11, Nguyễn Đăng Mạnh (chủ biên), NXB
Giáo dục, 1999, tr. 117.

219