Page 196 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

đọc ít khi rơi vào đối thoại trực tiếp mà thường là dạng đối thoại ngầm thông qua
việc thức tỉnh lương tri, trí tuệ của người đọc thì với hình thức thư, nhân vật tôi dễ
đối thoại trực tiếp với ngưòi đọc. Người đọc khi tiếp xúc với văn bản sẽ nhập vai
vào vị trí đối thoại thứ hai là bạn, đối thoại với tôi. Đặc tính này khiến Vi hành, một
câu chuyện hư cấu, trỏ nên gần gũi hơn với hiện thực và khiến người đọc thêm tin
cậy điều được kể ra.
Đối thoại của Vi hành, hầu hết được xây dựng theo lối tàng cấp. Tác giả hoặc
là sử dụng những từ chỉ mức độ so sảnh hơn, ‘1rống hắn có vẻ nhút nhát hơn, lúng
ta lúng túng hơn cơ, có cả, thi đeo đầy...” hoặc là dùng những từ với tần suất lặp
cao, ‘Vẫn cái mũi tẹt, vẫn đôi mắt xếch ấy, vẫn cái mặt bủng như vỏ chanh...” .
Điều này tạo nên nét độc đáo cho nghệ thuật miêu tả: vừa khắc hoạ diện mạo
nhân vật, vừa hàm ý giễu cợt.
Bên cạnh đó, ở đối thoại tác giả còn sử dụng nhiều hình thức đặt câu hỏi theo
lối khẳng (ĩmh. Những kiểu đối thoại bằng câu hỏi này không nhằm hướng đến lời
đáp mà ngầm hướng đến sự chấp thuận của đối tượng tham gia đối thoại. Xét từ
phía nhân vật (đôi trai gái trên xe lửa) trong số chín câu hỏi được họ nêu ra thì có
đến bốn câu thuộc loại này, ‘Thế em còn nhớ buổi dạ hội thuộc địa ở Nhà hát Ca
vũ đấy chứ (?)... Hôm nay chúng mình có mất tí tiền nào đâu mà được xem vua
đang ngay cạnh?”.
Các câu hỏi còn lại được thực hiện theo hướng đề xuất sự tương phản. Tương
phản về vàn hoá, qua đó tác giả gián tiếp nói đến sự đối lập về quyền con người,
ở đây, Nguyễn ái Quốc đã tiến hành một cuộc đối thoại văn hoá ngoạn mục nhằm
nêu bật vai hề rẻ tiền của Hoàng thượng An Nam: Ngài khoe của, Ngài đeo đầy đồ
trang sức, những thứ mà người Pháp chỉ vin vào để nổi tiếng vào các thế kỉ trước
như Mò-li-e hay Grăng-đê của Ban-dắc,... chứ bây giờ cái mốt nổi tiếng của người
Pháp là “cố tình đánh mất” đám châu báu ấy đi “để được báo chí nói đến và thế là
được trở thành một ngôi sao” .
Ngitòi con trai lại đưa ra giả thuyết “Thế hay là hắn đã đem tất cả các thứ đó
đến tiệm cầm đồ rồi? Nhưng mà nhìn kĩ xem kìa! Chẳng phải vẫn cái mũi tẹt ấy,
vẫn đôi mắt xếch ấy, vẫn cái mặt bủng như vỏ chanh'^> ấy đấy à? (...) có khi đã
gửi tuốt ỏ kho hành lí nhà ga, để đi chơi vi hành đây” . Người thì không thể nào gửi
ỏ kho hành lí nhưng nhân vật người con trai đã đưa ra lời đáp như thế thì ta đã rõ
anh ta xem thường Hoàng thượng An Nam và đám quân hầu kia biết nhường nào.
Những người hầu ấy đồng nghĩa với đồ vật. Yếu tố mỉa mai ỏ đây không chỉ dành
riêng cho nền văn hoà khoe của xuẩn ngốc của đám vua quan kia mà còn hướng

(1) Vỏ chanh ở châu Au màu vàng bủng. Chi tiết nói lên đầu óc phân biệt chủng tộc
của một số ngưòi Pháp, miệt thị các dân tộc có màu da khác.

195