Page 165 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

cuộn phim trong tâm hồn chứa chan tình cảm sâu nặng của tác giả. Nhà thơ gọi
một cách thân thiết, ruột rà những “giai điệu nhân dân” của mình: “Con nhớ...
người anh du kích”, “Con nhớ... thằng em liên lạc”, “Con nhớ mê... tóc bạc” .
Tây Bắc hiện lên anh dũng mà tình nghĩa. Và chính nỗi nhớ đó, chính nhận
thức đó đã tấn phong xứ sở xa lạ thành quê hương:
Khi ta ỏ, chỉ là nơi đất ở
Khi ta đi, đất đã hoà tâm hồn!
Tiếp tục mạch triết lí, nhà thơ chuyển sang diễn tả sự gắn kết bằng những
rung động cụ thể, riêng tư. Chuyện tình yêu:
Anh bỗng nhở em như đông về nhớ rét
Tinh yêu ta như cánh kiến hoa vàng
Như xuân đến chim rừng lông trỏ biếc
Tình yêu làm đất lạ hoá quê hương.
Khổ thơ tiếp tục chứng minh triết lí “đất - tâm hồn” bằng cách tìm ra nguyên
nhân làm cho “đất lạ hoá quê hương”. Lối so sánh thật khác lạ: “Anh bỗng nhớ em
như đông về nhớ rét” . Chất trí tuệ lấp đầy chứ không phải tình cảm thuần khiết.
Mùa đông luôn đi kèm giá rét, mùa xuân lấp lánh “hoa vàng” với “chim rừng lông
trỏ biếc”. Vạn vật hồi sinh một khi có tình yêu, vỳ. tình yêu đó đã khiến điều xa lạ
trỏ nên gần gũi; “Tình yêu làm đất lạ hoá quê hương”.
Tinh yêu phải biến thành hành động, nhà thơ giục giã lên đường xây dựng quê
hương Tây Bắc:
Đất nước gọi hay lòng ta gọi?
Tinh em đang mong tình mẹ đang chờ
Tàu hãy vỗ giùm ta đôi cánh vội
Mắt ta thèm mái ngói đỏ tràm ga
Trở về với Tây Bắc cũng có nghĩa trỏ về với cội nguồn thơ, với
lẽ sống cao quý của một tâm hồn nghệ sĩ. Nhà thơ một lần nữa được tái sinh. Ý
nghĩa thơ ca, cuộc sống là ở chính cuộc đời:
... Ai bảo con tàu không mộng tưởng?
Mỗi đém khuya không uống một vầng trảng
Lòng ta cũng như tàu, ta cũng uống
Mặt hồng em trong suối lởn mùa xuân
Chất trí tuệ giàu cảm xúc của Chế Lan Viên được bồi đắp trong bể rộng tình
cảm cách mạng đã mang đến cho “Tiếng hát con tàu“ sức ngân vang làm say
đắm trái tim của độc giả bao đời.
Con tàu là biểu tượng của sự “đi tới”, đến với miền đất Tây Bắc tươi đẹp của
Tổ quốc đang vẫy gọi sự dựng xây, tái thiết sau chiến tranh. Tiếng hát ấy còn là
tiếng hát ngợi ca của một tâm hồn đang bắt nhịp đồng điệu với cuộc sống mới, nơi
ý nghĩa sống của con người được thiết lập dựa trên sự gắn kết toàn dân.
ĐÀO THỊ THU HẰNG

164