Page 162 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

sắc, vừa tình tứ:
Anh bỗng nhớ em như đông về nhở rét
Tinh yêu ta như cánh kiến hoa vàng
Như xuân đến chim rừng lõng trỏ biếc
Tinh yéu làm đất lạ hoá quê hương.
Đến đây, Chế Lan Viên đã dùng lại bút pháp đã từng sử dụng khi viết về mối
quan hệ giữa con và Nhân dân. Đó là việc tạo ra những cặp hình ảnh gắn bó
khăng khít với nhau, không thể tách rời, cái này là sự sống của cái kia, cái kia là
điều kiện sống của cái này:
Con gặp lại Nhân dân như nai về suối cũ
Cỏ đón riêng hai chim én gặp mùa
Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa
Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa.
Trong khổ thơ ấy, chúng ta có thể thấy các cặp hình ảnh: nai - suối cũ, cỏ -
tháng giêng, chim én - mùa xuân, cơn khát trẻ thơ - bầu sữa mẹ, chiếc nôi ngừng -
cánh tay đưa. ở đoạn thơ viết về tình yêu này, chúng ta cũng thấy Chế Lan Viên
dùng những cặp hình ảnh: đông - rét, cành kiến - hoa vàng, mùa xuân - lông trỏ
biếc của chim rừng. Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét, chúng ta không chỉ
thấy trong đó sự so sánh tương đồng mà còn thấy cả sự tế nhị của một tình yêu đã
gửi trao nhiều ấm lạnh.
Câu thơ Tinh yêu ta như cánh kiến hoa vàng rực rỡ, hư ảo. Nhiều người từng
cố tình duy lí hoá, xem ý cụ thể của câu thơ là gì. Nhưng mọi cố gắng duy lí dường
như đều bất lực, bởi chỉ đưa đến những cắt nghĩa phản lại sự tê nhị của thơ. Hãy
cứ để cho sắc hoa vàng lung linh diễm ảo ấy đi vào hồn người đọc, để rồi nó sẽ
được lưu giữ ở đó như một ấn tượng lãng mạn thơ mộng của tình yêu đôi lứa mà
khống cần giải thích. Không ít trường hợp, nỗ lực giải thích đã làm vỡ vụn những
bông hoa vàng huyền diệu và hư thoảng của nghệ thuật! Một nét thú vị là: cả cành
kiến hoa vàng, lẫn chim rừng đều là những hình ảnh quen thuộc của chốn núi
rừng, của Tây Bắc.
Trên cơ sở ấy, tác giả đi đến cái đúc kết cuối cùng, lời thơ thực sự trở thành
châm ngôn: Tnh yêu làm đất lạ hoá quê hương. Đúng là tình yêu có bao điều kỳ
diệu, ở trên, ta đã thấy chính tình yêu đã làm cho vùng đất vô tri, vô giác trở thành
có tâm hồn, trở thành tàm hồn của chính chúng ta. Còn ở đây, tình yêu đã biến
những mảnh đất xa lạ thành quê hương của mỗi con người.
Đoạn thơ này là một trong những đoạn hay nhất của bài thơ, trong đó có
những câu được xem là hay nhất của đời thơ Chế Lan Viên, ở đây, những cảm
xúc sâu lắna lại được một suy tư sắc sảo nâng đỡ, cuối cùng nó đã kết tinh thành
những cảu thơ vừa đẹp, vừa trĩu nặng triết lí. Nghĩa là thành công này rất tiêu biểu
cho một nét phong cách thơ của Chế Lan Viên: triết luận - tâm tình.
CHU VĂN SƠN

161