Page 158 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

hiện ra qua những hình ảnh, những con người cụ thể, gần gũi, xiết bao thương
mến. Nhân dân, đó là “anh con, người anh du kích” với “Chiếc áo nâu suốt một đời
vá rách / Đêm cuối cùng anh cởi lại cho con”: là “em con, thằng em liên lạc / Rừng
thưa em băng, rừng rậm em chờ’: là bà mế già “lửa hổng soi tóc bạc / Năm con
đau mế thức một mùa dài”, v.v... Với những điệp ngữ “Con nhớ anh con”, “Con
nhớ em con” , “Con nhớ mê” , v.v..., bài thơ chồng chất, ăm ắp những kỉ niệm được
gợi ra từ niềm hoài niệm về nhân dân của nhà thơ. Cách xưng hô của chủ thể trữ
tình bộc lộ một tình cảm thân tình, ruột thịt với những con người đã từng gắn bó
mật thiết với mình trong những tháng năm kháng chiến. Đọc những câu thơ này,
có thể thấy được sự rung động vừa sâu sắc tha thiết, vừa say mê, mãnh liệt của
một hồn thơ trong những giây phút bừng sáng của sự giác ngộ một chân lí đời
sống và cũng là chân lí của nghệ thuật: phải trở về thủy chung gắn bó với nhân
dân. Tổ quốc và nhân dân đă hồi sinh cho một hồn thơ đã từng một thời tự giam
mình trong cái tôi cô đơn, đóng khép.

Trữ tình - triết luận là giọng điệu chủ đạo của bài thơ Tiếng hát con tàu. Giọng
điệu đó thấm nhuần trong từng khổ thơ, xuyên thấm từ những câu thơ đề từ đến
câu thơ cuối. Ị
Từ những kỉ niệm ân tình, những hoài niệm về nhân dân, tác giả đã nâng lên
thành những suy ngẫm, những chiêm nghiệm^giàu sức khái quát, những chân lí
được rút ra từ những trải nghiệm của chính mình:
Nhớ bản sương giăng, nhó đèo mây phủ
Nơi nào qua, lòng lại chẳng yêu thương?
Khi ta ỏ, chỉ là nơi đất ỗ “
Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn!
Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét
Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng,
Như xuân đến chim rừng lõng trỏ biếc
Tinh yéu làm đất lạ hóa quê hương
Sự vận động của mạch thơ trong từng khổ thơ trên là đều đi từ những chi tiết,
những hình ảnh, những cảm xúc cụ thể dẫn tới những suy ngẫm triết luận. Những
bản làng, những núi đèo ẩn hiện qua sương mờ và mây phủ (cũng là sương khói
của hoài niệm) đã gợi lên trong mỗi chúng ta hình ảnh của biết bao miền đất trong
đời chúng ta đã từng qua, làm sống dậy trong lòng ta vô vàn những kỉ nịệm. Và
chính những miền đất, những kỉ niệm ấy đã nuôi di/ỡng, bồi đắp và làm phong phú
thêm tâm hồn ta.
Nói đến tình yêu trong nỗi nhớ, câu thơ Chế Lan Viên lấp lánh, rực rỡ những
sắc màu, bổi hồi, xôn xao những xúc động. Chế Lan Viổn đã diễn tả thật hóm
hỉnh, độc đáo và sâu sắc mối quan hệ khăng khít, sự gắn bó chặt chẽ giữa những
kẻ đang yèu. Nhưng tình yêu ỏ đây không chỉ giới hạn trong tình yêu đôi lứa của

157