Page 152 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

Sàng mai về làng, sửa nhà phát cỏ

Cày mộng vườn trổng lúa ngô khoai
Thế nhưng trong sự bình dị đó ẩn chứa những chiêm nghiệm sâu sắc về hạnh
phúc của con người. Trong loạn lạc, chiến tranh, trong chết chóc, nô dịch,... bỗng
chốc được tự do, thoải mái sống trong nhà của mình, lao động đường hoàng trên
nương rẫy của mình, thì quả là điều kì diệu vô cùng. Mới hay, hạnh phúc vò biên
chỉ đến khi con người vừa trải qua bất hạnh. Còn êm ả đường đời thì cho dù được
sống trong hạnh phúc thì mấy ai nào biết!
Bất hạnh mà thi nhân, gia đình và cả quê hương nếm trải chính là sự xâm
lăng, tàn phá của thực dân Pháp. Cũng vẫn trữ tình theo lối tự sự, nhà thơ cho biết;
súng nổ, giặc đến, đốt lán, đuổi dân vào rừng, vơ vét tài sản:
Mẹ địu em chạy tót lên rừng
Lần đi trước, mẹ vẫy con saư lưng

Tay dắt bà, vai đeo đầy tay nải
Bà bị loà mắt không biết lối bưởc đi.

Người dân không thụ động và cũng không cam chịu trước tội ác đó. Họ đứng
lên: ‘Ta phải chống” . Nhưng thế lực mỏng không chống lại kẻ thù, họ hiên ngang,
không chịu khuất phục, ngay cả khi phải đối diện với cái chết:
Giặc đã bắt cha con đi, nó đánh
Cha chửi Việt gian, cha đánh lại Tãy

Súng liền nổ ngay cùng một lóạt
Cha ngã xuống nằm trên mặt đất
Hình tượng người cha ở đây tượng trưng cho những người dân kháng chiến,
dũng cảm trước kẻ thù. Bài thơ xây dựng được hệ thống hình tượng ẩn dụ. Nhờ
vậy, đã tạo được độ sâu cho ngữ nghĩa thơ. Tương tự, “mẹ” cũng là hình ảnh tượng
trưng. Mẹ là quê hương, là tổ quốc. Không phải ngẫu nhiên mà chỉ có cha ngã
xuống mà mẹ thì còn lại (tổ quốc có bao giờ chết đâu?). Và cũng không phải ngẫu
nhiên mà nhà thơ chọn cách thể hiện cảm xúc của mình bằng cách thưa với mẹ:
“Mẹ! Cao - Lạng hoàn toàn giải phóng”.
vẫn kể lể, nhưng sự mộc mạc ấy lại vô cùng hữu hiệu trong việc diễn tả nỗi
đau mất mát. Nhà thơ khóc cho cái chết của cha theo cách giản đơn đến não lòng;
Cha ơi! Cha khôna biết nói rồi...

Sự bi đát chưa dừng lại ỏ đó. Và đây mới chính là nỗi thấm thìa trước cảnh
nước mất nhà tan:

151