Page 146 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

II- Đầi nước của những con người “ rũ bùn đứng dậy”
Đất nước của Nguyễn Đình Thi được viết từ những năm đầu của cuộc kháng
chiến chống Pháp (1948 - 1949) và hoàn thành khi cuộc kháng chiến ấy đã kết
thúc (năm 1955). Tác phẩm được dựng lên trên nền cảm hứng trữ tình sử thi và
xoay xung quanh cái trục chính là cảm xúc, suy nghĩ của nhà thơ về chủ đề Đất
Nước.

Cảm xúc trực tiếp đến trong một sáng mùa thu, gợi nhớ về Hà Nội xưa:
Sáng mát trong như sàng năm xưa
Gió thổi mùa thu hương cốm mới
Ấn tượng về một mùa thu Hà Nội: bầu không khí mát trong, gió nhẹ phảng
phất mùi hương cốm mối. Câu thơ gợi tả cả không gian, màu sắc và hương vị, cả
thời gian quá khứ và hiện tại, pha trộn hình ảnh thực tại với hình ảnh trong hoài
niệm đã xa. '
Mùi hương cốm day dứt, làn gió thu nhẹ và cái bầu trời thu nhẹ bẫng ấy gợi vẻ
thanh bình, gợi lại những kí ức không thể nào phai. Bầu trời và hương sắc thu
chính là cội nguồn của cảm hứng đất nước.
‘Tỏi nhớ những ngày thu đã xa” là sự chuyển mạch, nhưng đồng thời cũng
diễn tả hồn phách thu Hà Nội. Qua^bao thăng trầm Hà Nội vẵn nguyên một sắc
trời thu, sắc trời văn hoá không kẻ thù nào có thể chuyển di. Tác giả đưa ta về lại
bầu không khí của những ngày đầu kháng chiến:
Sáng chàm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phổ dài Xao xắc hơi may
Người ra đi đầu không ngoảnh lại
Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy
Mùa thu Hà Nội của hoài niệm thật đẹp và thơ mộng: thời tiết chớm lạnh, thiên
nhiên xao xác hơi may, không gian là những con phố dài đượm màu cổ kính. Cái
hơi may heo hắt khiến những con phố như dài thêm, xui lòng người thêm vấn
vương, nhung nhớ. Cách diễn tả thật tài tình, không phải là “heo may” mà là “hơi
may”, rồi chỉ vừa xao xác để khiến Hà Nội thu “chớm lạnh” lúc giao mùa. Sự cảm
nhận thật tinh tế và tài hoa khiến cho mùa thu Hà Nội hiện lên bằng hình khối,
màu sắc, ánh sáng. Nhưng ngần ấy sắc màu là ngần ấy màu sắc của tâm trạng
nên dễ khiến lòng người thêm xao động, bẽ bàng bởi cuộc chia li diễn ra trong trời
thu ấy.
Hình ảnh “người ra đi” gợi dáng vẻ ‘1i khách” của Thâm Tâm. Hình tượng ấy
biểu lộ vẻ dứt khoát về một sự lựa chọn (đầu không ngoảnh lại) nhưng trong lòng
hẳn còn vương vấn, luyến lưu nên âm hưởng thơ bâng khuâng buồn, cảnh ra đi
đẹp nhưng lặng lẽ; Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy. Có sự phi lí trong hình tượng thơ

145